Do phong thấp nhập cốt tuỷ: Khắp mình từ lưng đến thắt lưng, đầu gối, 2 ống chân, không chỗ nào không đau, không dậy nổi, ngồi dậy, đau không chịu nổi, vẫn phải nằm trở lại, kêu đau, kêu nhức phải đấm bóp, nếu không thì đau chạy qua chạy lại, đau đớn tận trong khớp xương không thể nào chịu nổi. Là do phong thấp nhập vào cốt tuỷ. Phong thấp vào cốt tuỷ khó trừ vì cốt tuỷ thuộc thận, thận có thể bổ, không thể tả. Khử phong thấp thương tổn đến thận, thận bị thương tổn thì tà ở thận không chịu ra ngoài. Tuy thận không thể tả, tả phong thấp ở vị và đại trường, phong thấp ở thận tự đi vì tỳ là then chốt của thận, đại trường là cửa ngõ của thận. Dùng bài “Tịch khử thang”: hoàng kỳ 16g, bạch truật 12g, phục linh 10g, nhân sâm 8g, cam cúc hoa 8g, chích thảo 4g, khương hoạt 8g, phòng phong 10g.
Do hoả uất ở thượng tiêu: Khắp mình đau đớn, nhức nhối, từ thắt lưng trở xuống không đau. Đó là do hoả uất ở thượng tiêu, trung tiêu không thể tan ra. Bởi hoả sinh uất thì khí can, đởm không tuyên thông mộc tất khắc tì, vị thổ. Thổ khí không thăng lên thì hoả cũng khó phát, làm cho khí huyết hao tổn, không thể tưới dội kinh lạc, sinh ra đau. Dùng bài “Tiêu dao tán gia vị”: sài hồ 12g, bạch thược 12g, đương quy 12g, cam thảo 4g, chi tử 12g, trần bì 8g, phục linh 12g, bạch truật 8g, khương hoạt 8g.
Tiêu dao tán chuyên giải uất ở can, đởm. Chi tử rất hay giải trong uất. Hoả ở can, đởm đã thanh thì đởm trấp khô, đảm huyết táo, gia nhiều đương quy, thược dược lại dễ bình can, trong bình can lại thêm vị tư can, tư đảm thì huyết đầy đủ, khí tư lưu thông. Lại gia khương hoạt để sơ kinh lạc tự nhiên hoả tan hết đau.
Do khí huyết khuy tổn ngưng trệ, không thông: Khắp mình đau đớn, nhức nhối, mệt mỏi không chịu được, nhưng có lúc đau, lúc không. Đó là do khí huyết khuy tổn, ngưng trệ không thông. Phong hàn buộc ở cốt, thấp nhập vào khớp xương tay chân, đều có thể sinh đau, nhưng đau nhất định không thay đổi, không phải lúc đau lúc không. Duy có khí huyết đã hư không thể lưu hành ở khớp xương tay, chân, cơ, xương, do sự thịnh suy, phân ra nặng nhẹ. Lúc huyết tụ thì đau nhẹ, huyết trệ thì đau nặng. Phép trị phải đại bổ khí huyết, giúp thêm vị ôn nhiệt thì tà không dám xâm phạm đau tự dứt. Dùng bài “Vong thống thang”: đương quy 12g, hoàng kỳ 16g, nhục quế 8g, thiên hoa phấn 12g, tần giao 8g, huyền hồ sách 6g.
Bài thuốc này là biến phương của bổ huyết thang. Tuy là bổ huyết thang có tác dụng, song bổ khí huyết, hóa khí. Thiên hoa phấn tiêu đàm, khử thấp, tần giao tán phong đau sẽ hết.
Do đàm thấp kết tụ: Khắp mình mọc khối đau nhức do thấp đàm kết thành, tiêu đàm ở trường. Vị dễ tiêu đàm ở kinh lạc, bì phu khó, do vậy trị ở trường, vị mà khối đau ở bì phu kinh lạc tự tiêu. Dùng bài “Tiêu khối chỉ thống đơn”: nhân sâm 8g, hoàng kỳ 20g, phòng phong 8g, bán hạ 12g, khương hoạt 8g, bạch truật 12g, quế chi 4g, phục linh 16g, ý dĩ nhân 20g.
Sở dĩ khối kết thành không tan là do chính khí hư. Khí hư thì đàm kết. Dùng nhân sâm, hoàng kỳ, bạch truật để bổ khí, khí vượng thì đàm suy. Khương hoạt, phòng phong khu phong. Quế chi trục tà thì đàm bị cô lập mà hết đau.
Các bài thuốc trên sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần trong ngày. Uống sau khi ăn 30 phút. Mỗi liệu trình điều trị trong 7 ngày.
Lương y Vũ Quốc Trung
(theo suckhoedoisong)