Quả thực, loài thảo dược này đang có một vai trò rất lớn trong cuộc chiến với ung thư. Nhưng không phải vì thế mà nó che lấp được những mặt trái của mình. Sự thật chết người đứng ngay sau vẻ đẹp mê mẩn của thiên nhiên, loài cây có hoa đỏ đẹp tuyệt này.
Cây cực đẹp và… cực độc
Cây thông đỏ là một loài cây thân gỗ. Có chiều cao trung bình là 15m. Vỏ cây màu nâu, mỏng. Lá cây có màu xanh đậm, hình thuôn dài khoảng 4cm, dẹt, giống như lá thông nên người ta gọi nó là cây họ nhà thông. Lá là một bộ phận chứa nhiều chất độc nhất của cây vì nó có nhiều nhựa.
Điều đặc biệt của loại cây này là có hoa nở rất đẹp. Hoa nở chúm chím như một chiếc chén nhỏ, màu đỏ hồng sặc sỡ. Vì hoa có màu đỏ hồng mà người ta gọi loại cây này là cây thông đỏ. Vẻ đẹp đến mê hồn của loài cây mang hoa màu đỏ lại ẩn chứa những độc tố chết người. Bằng những kiểm nghiệm khoa học, người ta thấy rằng, hầu như mọi thành phần của cây đều có chất độc ngoại trừ vỏ của hạt. Độc tố trong thông đỏ mạnh và có cường độ cao. Nó có sức bền tồn tại đến mức kể cả khi chúng ta phơi hay sấy khô để nhằm giảm độc thì nó vẫn có khả năng gây chết người.
Ca tử vong đầu tiên thủ phạm do thông đỏ là cái chết của một đứa trẻ 3 tuổi. Tai nạn xảy ra vào năm 1836, khi đứa trẻ được đặt chơi với một nắm cành cây thông đỏ có hoa đẹp. Tất nhiên là sự ngây thơ của đứa trẻ đã không ý thức được độc hại của loại độc dược này. Vả lại, thời bấy giờ, người ta cũng chưa biết thông đỏ độc đến thế nào. Kết quả, đứa trẻ đã bị tử vong. Sau khi mổ tử thi, người ta thấy các mạch máu nội tạng bị sung huyết nặng. Tìm trong dạ dày, người ta thấy một nắm ngọn lá thông đỏ. Đây là tai nạn đầu tiên liên quan đến thông đỏ do Samuel Hurt báo cáo trong một bài báo khoa học vào năm 1836.
 |
Bệnh án tử nạn thứ hai do thông đỏ được thông báo là 5 trường hợp chết khi còn đang sung sức. Tất cả 5 bệnh nhân đều là người Đức. Đây là 5 thanh niên trẻ khoẻ, tuổi từ 16-26 tuổi, tự tử bằng thông đỏ. Các báo cáo pháp y tại Bệnh viện đại học Công nghệ Dresden (Đức) cho thấy, không một nạn nhân nào có biểu hiện mắc bệnh mạn tính hay có vấn đề về tim mạch. Những nạn nhân này cũng không có dấu hiệu của bạo lực hay bị cưỡng chế bạo lực, đánh đập cho đến chết. Họ đã tiến hành kiểm tra và thấy rằng cả 5 nạn nhân này đều chết do độc tố thông đỏ.
Để thẩm định nguyên nhân, người ta lấy máu còn sót lại trong các mạch máu, lấy phần nước tiểu còn lại trong bàng quang và lấy ít dịch não tuỷ để xét nghiệm. Không còn nghi ngờ gì nữa, tất cả những mẫu bệnh phẩm được đem đi thẩm định đồng loạt đều có sự hiện diện của hoạt chất 3,5-dimethoxyphenol. Riêng trong máu thì người ta còn xác định được có sự hiện diện của taxen với hàm lượng là 528ng/ml. Đây chính là những độc tố mà thông đỏ sở hữu. Phẫu tích dạ dày để trả lời cho câu hỏi, chất độc giết người này từ đâu đến, một sự thật hiện hữu ngay trước mắt, một nắm lá thông đỏ được tìm thấy trong dạ dày của các nạn nhân.
Độc tố của thông đỏ được định danh là hơn 350 loại taxane khác nhau. Tất cả chúng đều có bản chất là các alkaloid. Taxane xuất hiện ở mọi bộ phận của cây, nhưng nhiều nhất là trong lá và vỏ cây. Taxane là một chất độc chết người. Cơ chế của chúng là gây độc cho hệ tim mạch và thần kinh.
Trên hệ tim mạch, chúng ức chế sự hoạt động của hai bơm là bơm Na và bơm Ca nên làm giảm hoạt tính và hoạt động của hệ tự động, trung tâm phát nhịp và dẫn truyền cho trái tim. Điều này dẫn đến hệ quả là huyết áp thấp, nhịp tim chậm, giảm sức co bóp cơ tim giống y hệt như nhiễm độc digitalis. Sự giảm huyết áp xuống mức thấp và sự giảm nhịp tim đến quá chậm làm thiếu máu ở tim, não và nhiều cơ quan trọng yếu. Trên hệ thần kinh, chúng gây ra hiện tượng run, co giật, bất tỉnh. Nạn nhân ngừng thở và tử vong.
Sau những vụ chết người đình đám, người ta tiến hành thử nghiệm với động vật thực nghiệm để ước lượng được liều gây chết. Người ta thu được kết quả là chỉ cần một liều 200–400 mg/kg cho một con ngựa là có thể gây chết con ngựa này tại chỗ. Tử vong xảy ra rất nhanh, trước cả khi xuất hiện các triệu chứng bên ngoài. Liều gây chết người là 50-100g lá cây thông đỏ. Khi ăn phải 5 lá hay 10 hạt thì một đứa trẻ 2 tuổi bắt đầu có biểu hiện. Ăn đến 150 lá thì có thể gây tử vong. Độc tính của thông đỏ mạnh đến mức khi đã phơi khô nó vẫn tiềm ẩn một sức mạnh sát thủ.
Tuy nhiên, bên cạnh những ác ý mà nó không hề có chủ tâm gây ra cho con người thì nó lại ẩn chứa trong mình một tiềm năng quý. Hiện nay, nó là loại cây đem lại lợi ích lớn lao cho những bệnh nhân ung thư vì sức tiêu diệt tế bào ung thư mạnh mẽ của nó. Nó cũng là loại cây đem lại những món lợi nhuận kếch xù vì những lợi ích dược tính mà nó đem lại cho các công ty dược phẩm. Đặc tính này nằm ở đâu?
Vì sao thành thảo dược “vàng”?
Thông đỏ là dược liệu gốc gác của thuốc chống ung thư nổi tiếng taxol. Taxol không phải là một tên thương mại độc quyền của một công ty nào mà đó chính là tên gọi hoạt chất được chiết xuất từ thông đỏ do Wall, một nhà nghiên cứu đặt tên. Vì ông thấy nó có những nhóm chức của rượu (-ol) lại tìm thấy trong họ nhà taxus nên ông gọi nó là taxol. Taxol đem lại thành công đầu tiên trong y học vào năm 1992, khi nó chính thức được đưa ra thị trường phân phối.
Mọi chuyện bắt đầu thay đổi thực sự vào năm 1979 khi Susan Howitz, một phó giáo sư ở Trường Y Albert Einstein đã khám phá thấy taxol có nhiều đặc tính quý. Ngoài tác dụng gây độc tế bào bằng cách liên kết với các vi ống tubulin trong tế bào làm cho tế bào mất khả năng phân chia thì nó còn có một đặc tính mới. Đó là ức chế sự phân bào và gây chết theo chu trình do nó gắn chặt với các vi ống (hay còn gọi là thoi phân bào). Đây là một dấu hiệu vô cùng khả quan coi như mở ra một cánh cửa trong ngành dược trị liệu ung thư.
Sau những sự kiện khoa học ấy, taxol đã bước vào làng thuốc chống ung thư như một công cụ đắc lực với các ung thư như ung thư buồng trứng, ung thư vú, ung thư phổi, ung thư Kaposi. Không những thế, taxol còn có khả năng chống bám dính và chống tái hẹp nên nó còn được che phủ bên ngoài của stent động mạch để chống tái hẹp động mạch vành.
Với những đặc tính quý như vậy, cây thông đỏ đang được ca ngợi hết mức và dù là đáng quý thật, nhưng đừng quên nó cũng ẩn chứa trong mình hàng loạt những tờ đơn khai tử. Một lời khuyên hữu ích với chúng ta là đừng nên tự sử dụng chúng mà không có ý kiến của chuyên gia, bởi nếu không “được vạ thì má đã sưng”.
BS. Thu Hiền
(theo suckhoedoisong)