Những ngôi nhà ẩn hiện trong mây, khung cảnh núi non kỳ vĩ khiến du khách có cảm giác như đang lạc vào xứ sở cổ tích.
Y Tý nằm ở độ cao trên 2.000 m, lưng tựa vào dãy núi Nhĩ Cù San cao gần 2.660 m. Treo mình nơi lưng chừng núi, Y Tý nối với những ngôi làng và cuộc sống văn minh bằng những vạch đường mòn ngoằn ngoèo ẩn hiện trong đám lá rừng và trong mây. Hình ảnh khỏe khoắn nhưng không kém phần duyên dáng của phụ nữ Hà Nhị gùi củi ra chợ trong ánh nắng cuối ngày. Chỉ cách Lào Cai khoảng 70km, nhưng cung đường này có dốc núi khúc khuỷa, nhiều khúc cua gấp, đá cối to hơn mũ đội đầu, sương ngập trong sương nên dù bạn khởi hành từ lúc sáng sớm nhưng phải đến chiều, khi cái lạnh len vào chiếc bao tay, đầu gối ê nhức vì đập xuống đường không biết bao lần, Y Tý mới dần hiện ra. Nơi đây kỳ vỹ nhưng không kém phần duyên dáng với những phụ nữ dân tộc Hà Nhì gùi củi ra chợ giữa mênh mông núi rừng. Ánh mặt trời trời cuối ngày sau khi xuyên qua đám mây, trải xuống thị trấn ánh sáng bảy sắc cầu vồng lung linh . Thị tứ chìm trong màn mây. Sau buổi tối dã chiến với nồi thắng cố, hớp rượu cần, cả nhóm vội quay về phòng với ý định chui vào chăn ủ ấm cũng như nghỉ ngơi sau một ngày vất vả. Lạ thay, vừa bước vào nhà, cái lạnh của gió núi, của sương như bị đẩy lùi. Hỏi thăm mới biết, có được điều này là nhờ cấu tạo đặc biệt của nhà trình tường, một kiến trúc nhà độc đáo của người Hà Nhì. Nhà được thiết kế hình chữ nhật, có một cửa chính và cửa tò vò thông gió ở trên cao. Mái nhà được lợp bằng gỗ hoặc cỏ tranh theo kiểu hình tròn hay hình chóp. Đặc biệt tường nhà được nện bằng đất dày khoảng 30-40cm, kiên cố đến nỗi được truyền tụng là súng bắn không thủng, hay nếu có gió lốc xoáy thì mái có thể bị tốc nhưng tường vẫn “trơ gan”. Có lẽ nhờ tường dày như thế mà vào mùa đông trong nhà ấm áp, còn mùa hè thì mát mẻ. Nhà trình tường với lớp tường đạn không xuyên thủng. 5h30 sáng, tung người khỏi chăn, tôi mở cửa nhìn ra bên ngoài, một biển mây trắng xoá ôm trọn ngôi làng đẹp như trong câu chuyện cổ tích. Không ai rủ ai, các thành viên chụp vội chiếc áo khoác, băng ra khỏi nhà, hoà vào đám mây. Cái lạnh, cái tan loãng của mây khi tay người chạm vào mang đến cảm giác lạ lẫm, thích thú. Để chiêm ngưỡng trọn vẹn hơn cái đẹp của nơi đây, chúng tôi quyết định dong xe tiến về Ngãi Thầu, một địa danh cao hơn cả Y Tý. Càng lên cao, không gian càng mở rộng, Y Tý càng đẹp. Đứng trước cái đẹp kỳ vĩ của núi, của mây trời kết hợp với nét duyên dáng, nương vào thiên nhiên của người dân nơi đây, du khách cảm thấy tâm hồn khoáng đạt hơn, nhẹ nhàng hơn. Chúng tôi đến đây vào ngày thường nên không thể hoà mình vào phiên chợ cuối tuần nhộn nhịp nhiều màu sắc. Song nét đẹp của nơi đây, nét duyên của những thiếu nữ e ấp giấu mặt sau tay áo khi có người hỏi thăm hay ánh mắt trẻ thơ trong veo vẫn lưu luyến tôi một thời gian dài với lời hẹn sẽ quay lại vào một ngày nào đó. Thiếu nữ Y Tý e ấp khi có người lạ hỏi thăm. Những ánh mắt trong veo. Và nụ cười của hạnh phúc giản dị.
HUỳnh hằng – Huy Vũ
(Theo Bưu Điện Việt Nam)