Một tiểu khu không đánh số như các tiểu khu khác của thị trấn nông trường Mộc Châu (Sơn La), nơi ấy có một cái tên riêng, gợi nhắc và đôi khi khiến trái tim đau nhói khi nhớ về những điều được và mất dưới vòm lá mận xanh…

Pa Khen là tên của tiểu khu, em tìm hỏi mãi mới được một thanh niên Mông đánh vần chính xác để ghi lại vào sổ, đánh dấu thêm một nơi cần nhớ trong quãng đời lang bạt tuổi trẻ.

Những khuôn mặt Pa Khen

Từ quốc lộ 6 rẽ vào chừng 10km, trên đường đi Tân Lập, hai bên đường là những vườn mận, đồi mận, những mái nhà thấp thoáng… Thế rồi, lần nào em cũng dừng xe đúng tiểu khu Pa Khen.

Lần nào ghé chơi cũng thấy Pa Khen lặng lẽ. Hiếm khi gặp đàn ông, chỉ có phụ nữ và trẻ nhỏ, lúc quây quần dưới gốc mận trong vườn, lúc tụ họp trong sân nhà tay kim, tay chỉ. Những căn nhà gỗ náu mình trong khu vườn mà mỗi xuân hạ thu đông khu vườn lại mang trên mình một tấm áo khác.

Pa Khen thay đổi theo thời gian, lúc tươi vui, căng tràn sức sống, lúc lặng lẽ thu mình đắm chìm trong u ẩn. Pa Khen là một phần Mộc Châu, mỗi góc đường, hiên nhà, mỗi đỉnh đèo, chân dốc… tất cả luôn gợi lên trong em những ký ức cồn cào.

Này là tán mận xanh um loang loáng nước sau cơn mưa, nơi em bị mê hoặc bởi một chiếc váy Mông cầu kỳ rực rỡ trên dây phơi căng ngang lối mòn. Có cần hoang dại và gọi mời đến thế không, khi nắng bừng lên khiến những sợi chỉ màu thêm lóng lánh.

Em đã ước mình có thể khoác lên người chiếc váy xinh đẹp đó, để được làm người đàn bà chăm chỉ vào bếp, ra vườn. Em sẽ giống những người phụ nữ đang ngồi trong vườn mận kia, với bạn láng giềng và đám trẻ con nô nghịch như bầy khỉ nhỏ, dệt lên, thêu lên những tấm khăn, tấm váy sặc sỡ để những người phụ nữ dưới xuôi phải thèm muốn và ngắm nhìn.

Khu vườn hạnh phúc

Em sẽ giống cô gái mang một cuộn vải dài ra góc vườn để ươm nắng, giống người đàn bà dỗ con bên chiếc máy khâu cũ kỹ đặt nơi đầu giường. Em đã nghĩ hạnh phúc dễ kiếm tìm trong sự giản dị và bình an.

Các bạn em đã tíu tít đưa nhau lên Pa Khen để chụp ảnh cưới. Họ nắm tay nhau đi giữa vòm mận như cổng vào một khu vườn hạnh phúc. Em ngồi trên mỏm đá, xung quanh toàn tiếng cười vui, tiếng nô đùa của bạn bè và bọn trẻ. Dường như anh vẫn ở đó, bên cạnh đống củi cao xếp bên giếng nước, lặng lẽ đợi mấy cô gái nhún chân xòe váy đi ngang qua khuôn hình.

Thêu thùa, khâu vá là công việc chính của phụ nữ Mông ở tiểu khu Pa Khen

Em đã có một thời gian đủ dài để luôn nhớ về Pa Khen với những ký ức sắc màu và ấm áp. Đủ tin yêu để quay lại tiểu khu trong trẻo và lặng lẽ ấy với rất nhiều bạn đồng hành. Em cứ đến rồi lại đi và trở lại. Nhưng em không đi qua được mùa đông.

Mùa đông, những vườn mận quanh Pa Khen trông như một vườn củi khô, bao yêu thương tinh chất giấu hết vào đầu những nụ hoa chờ sang xuân khai nụ.

Pa Khen chỉ còn sương mù, những cơn gió lạnh lẽo xuyên qua thảo nguyên, xuyên qua bức tường nhà bằng ván ghép với vô số những khe hổng. Sẽ lạnh lắm, phải không?

Nhưng, nếu may mắn có ngày nắng lên, áo quần sẽ được mang ra phơi, vải được nhuộm trong chảo lớn, phụ nữ từ trẻ đến già ngồi khắp sân nhà để khâu vá, thêu thùa.

Và bọn trẻ con. Bọn trẻ con áo quần xộc xệch, mặt mũi lấm lem treo mình trên cành mận, phóng xe đạp trên lối mòn, nếu vườn còn hoa cải, thậm chí chúng sẽ ngắt vài bông cài lên vành tai. Chúng đáng yêu hơn tất cả những lời em có thể tả.

Sức sống Pa Khen

Chúng vừa e dè sợ hãi, em thậm chí đã làm một đứa khóc toáng lên và bà mẹ phải bỏ dở miếng thêu để bế nó lên dỗ dành. Nhưng có đứa lại chả quan tâm đến bất kỳ ai trong đám lữ khách đang lang thang đi lại trong vườn, chúng thản nhiên trêu chọc nhau và phá ra cười khoái trá khi được xem hình của mình trên máy ảnh.

Đó thật sự là một ký ức ngọt ngào. Ngọt ngào đến say mê.

Và em đến giờ vẫn say mê sắc xanh của vườn mận ở Pa Khen, say mê chiếc váy Mông cầu vồng sặc sỡ, và nhớ đến bồn chồn tiếng cười hồn nhiên của đám trẻ. Em không biết mình có đủ tự tin để quay lại nơi ấy, để thấy lại những ngọt ngào quá đỗi đã làm em ngủ quên trong cơn say…