Đi chợ, thấy bày bán đủ các loại bánh trái, tôi lại nhớ về một thời tuổi thơ gắn liền với những món bánh quê dân dã nhưng ấm áp tình thân.

Đầu tháng Chạp, ven những con đường liên thôn, người ta đã tổ chức “rang nổ”. Hạt nếp còn nguyên vỏ, được rang lên, phần vỏ và gạo nếp sẽ được tách ra. Gạo nếp nổ bung, xốp, rất thơm. Nguyên liệu làm bánh nổ chỉ là gạo nếp, đường thắng và gừng giã nhỏ. Một loại bánh khác cũng được xếp “ngang hàng” với bánh nổ là bánh khô. Bánh khô được chế biến từ bột nếp, cho vào khuôn hấp cách thủy, rồi mới bắt đầu nướng. Sau đó, cho bánh vào chảo đường thắng, rồi “mặc áo” cho bánh bằng lớp mè rang hoặc “nổ” rang đã được giã nhỏ.

Thập niên 80, ngày Tết, ở quê tôi, nhà nào cũng dọn hai loại bánh “chủ đạo” ấy. Không chỉ vì bánh dễ làm, mà thành phần của bánh toàn “cây nhà lá vườn”, gần gũi với đời sống. Giai đoạn này, để mua được những loại bánh kẹo bắt mắt và chất lượng thì thật xa xỉ.

Bây giờ, mỗi dịp về quê ăn Tết, dạo một vòng chợ quê, ngoài các loại bánh mứt chất lượng, tôi không quên chọn mua hai loại bánh “đong đầy nỗi nhớ” ấy. Với những người xa quê như tôi, bánh khô, bánh nổ trở thành đặc sản, vừa ngon, vừa gợi nhớ về một thời gian khó. Còn nhớ, chuẩn bị xuống giống vụ ba, ba mẹ tôi không quên dành một khoảnh ruộng trồng nếp để làm các loại bánh ngọt, hay bánh chưng, bánh tét ngày Tết. Trước khi làm bánh, các mẹ, các chị hẹn hò nhau, chọn nhà ai đó làm địa điểm “tập kết”. Càng nhiều người tụ tập, càng vui. Đám con nít theo chân người thân đến xem làm bánh, được dịp phá phách, la ó rân trời. Khi bánh chín, mùi thơm của bánh lan tỏa cả một vùng, thơm đến lịm người, làm lũ trẻ càng háo hức mong chờ. Mới hơn 10 tuổi, chúng tôi đã được hướng dẫn làm bánh, kẻo sợ trở thành con gái hư. Chúng tôi được ưu tiên ngồi vào nơi dễ quan sát, rồi sau đó được thực hành rây bột bánh khô, hay nhận chặt những hạt nổ vào khuôn.

Các loại bánh ngọt được mẹ cất trong một cái thùng to. Chị em tôi như những đàn chuột, cứ chạy ra chạy vào mở nắp thùng. Mẹ thương con cái, cả năm mới được dịp ăn thỏa thuê nên đã làm rất nhiều bánh, chúng tôi có thể ăn suốt cả tháng Giêng.

Nhớ vị bánh canh bột gạo quê nhà
Bánh ít lá gai, quà quê nơi phố thị
Bánh sắn bí đỏ – quà quê ngọt ngào