Các thanh sát viên Hàn Quốc tới thị sát cơ sở hạt nhân Yongbyon của Triều Tiên ngày 16/1/2009

Hôm 12/9, hãng tin Interfax dẫn nguồn tin ngoại giao Nga cho biết lò phản ứng sản xuất plutonium tại Yongbyon, được hoàn thiện vào năm 1986 và nay đã lỗi thời, nếu được tái khởi động, Triều tiên sẽ có nguy cơ đối mặt với thảm họa. 

Cảnh báo từ phía Nga được đưa ra sau khi các chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Mỹ – Hàn thông báo hôm 11/9 rằng những hình ảnh vệ tinh chụp vào ngày 31/8 cho thấy các làn hơi nước màu trắng bốc lên từ một tòa nhà nằm gần lò phản ứng plutonium tại cơ sở hạt nhân Yongbyon của Triều Tiên. 

“Chúng tôi quan ngại về một thảm họa do chính con người tạo ra sắp xảy ra. Lò phản ứng này đã quá lỗi thời khi được sản xuất từ những năm 1950”, nguồn tin ngoại giao Nga nhận định. 

Đại sứ Mỹ tại Triều Tiên cũng nhấn mạnh việc tái khởi động lò phản ứng plutonium là “sự sai lầm của Triều Tiên”. “Nếu các bản báo cáo về việc khả năng Triều Tiên đã tái khỏi động lò phản ứng plutonium công suất 5 megawatt là sự thật, nó sẽ trở thành vấn đề hết sức nghiêm trọng”, đại sứ Glyn Davies phát biểu trước giới báo chí sau cuộc họp với các quan chức Bộ Ngoại giao Nhật Bản tại Tokyo. 

Trên trang blog 38 North của Viện Nghiên cứu Mỹ – Hàn Quốc, hai nhà nghiên cứu Nick Hansen và Jeffrey Lewis khẳng định những bức ảnh vệ tinh cho thấy Triều Tiên “có vẻ đã đưa lò phản ứng plutonium vào hoạt động”.

Theo Interfax, khả năng những làn hơi nước màu trắng được vệ tinh chụp lại “chỉ đơn giản từ việc chạy thử chiếc máy phát điện”. 

Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cũng xác nhận không thể khẳng định chính xác liệu lò phản ứng này đã được khởi động lại hay chưa do Triều Tiên đã cấm các thanh sát viên tới quốc gia này từ năm 2009. 

Hành động tái khởi động lò phản ứng plutonium sẽ làm tiêu tan mọi nỗ lực trong những năm qua của cộng đồng quốc tế nhằm trì hoãn tham vọng tăng cường năng lực hạt nhân tiên tiến của Triều Tiên. 

Hồi tháng Tư, Bình Nhưỡng đã tuyên bố tái khởi động các cơ sở hạt nhân tại tổ hợp Yongbyon nhằm “tăng cường cho lực lượng trang bị vũ khí hạt nhân cả về chất lượng và số lượng”. 

Thông tin trên được công bố đúng thời điểm căng thẳng quân sự trên bán đảo Triều Tiên leo thang tới mức đỉnh điểm sau khi Bình Nhưỡng tiến hành vụ thử hạt nhân lần thứ 3 hồi tháng Hai và liên tục đe dọa tấn công hạt nhân nhằm vào Mỹ. 

Liên Xô cũ từng đóng vai trò quan trọng giúp Triều Tiên xây dựng nhà máy hạt nhân đầu tiên tại cơ sở Yongbyon trong những năm 1950 và 1960. Tuy nhiên, Triều Tiên đã tự xây lò phản ứng plutonium 5 megawatt tại Yongbyon và đi vào hoạt động năm 1986. Năm 2007, Triều Tiên cho đóng cửa lò phản ứng Yongbyon sau khi cho phá hủy tháp làm lạnh theo thỏa thuận giải trừ hạt nhân đổi lấy viện trợ. 

Theo giới chuyên gia, khả năng Bình Nhưỡng đang nắm trong tay số nhiên liệu plutonium đủ để sản xuất khoảng 6 quả bom. Lò phản ứng tại Yongbyon có thể sản xuất 6 kg plutonium/năm, đủ chế tạo một quả bom hạt nhân.