Tổng thống Mỹ Barack Obama đã hoan nghênh thỏa thuận giữa Mỹ và Nga về việc giải tỏa kho vũ khí hóa học của Syria trước thời hạn giữa năm 2014 và nói rằng đây là ‘một bước quan trọng’.

Tuy nhiên, ông cũng tỏ thái độ thận trọng rằng Mỹ mong muốn Syria ‘làm đúng theo những gì họ đã cam kết’.

Thỏa thuận khung Nga-Mỹ yêu cầu chính quyền Syria cung cấp chi tiết về kho vũ khí hóa học của họ trong vòng một tuần lễ.

Nếu nước này không tuân thủ thì Liên hiệp quốc sẽ ra nghị quyết.

Trong một tuyên bố của Nhà Trắng, Tổng thống Obama nói thỏa thuận Mỹ-Nga là một ‘bước đi quan trọng, cụ thể hướng tới mục đích đặt kho vũ khí hóa học của Syria dưới sự kiểm soát quốc tế để cuối cùng đi đến phá hủy chúng’. Ông cũng cảnh báo rằng mặc dù Mỹ vẫn tiếp tục làm việc với Nga, Anh, Pháp và Liên hiệp quốc cũng như các nước khác để đảm bảo rằng quá trình tiêu hủy hay dỡ bỏ vũ khí hóa học có thể kiểm chứng được nhưng sẽ có ‘hậu quả nếu chế độ Assad không tuân thủ’.

Mỹ và Nga đã cố gắng hết sức để giải quyết cuộc khủng hoảng Syria.

“Nếu các biện pháp ngoại giao thất bại thì Hoa Kỳ vẫn sẵn sàng hành động,” ông nói. Quân đội Mỹ đã xác nhận hôm thứ Bảy ngày 14/9 rằng Mỹ vẫn ở vị trí sẵn sàng tấn công vào Syria.

Trong một cuộc họp báo chung với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov, ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã cảnh báo Tổng thống Syria Bashar al-Assad rằng họ chỉ có tuân thủ hoàn toàn thỏa thuận này.

Cả hai vị ngoại trưởng đều nói rằng nếu Syria bất tuân thì Liên hiệp quốc sẽ ra nghị quyết trong khuôn khổ chương 7 và chương 8 của Hiến chương để cho phép dùng vũ lực.

Tuy nhiên, ngoại trưởng Nga đã sốt sắng nói rõ rằng vũ lực chỉ là giải pháp cuối cùng.

“Trong những phương cách đã được thỏa thuận này không có nhắc gì đến vũ lực cũng như các biện pháp trừng phạt tự động. Bất kỳ sự vi phạm nào cần phải được chứng minh một cách thuyết phục hoàn toàn trước Hội đồng Bảo an,” ông nói.

Cả Nga và Mỹ đều đồng ý rằng Chính phủ sở hữu 1.000 tấn chất độc hóa học và chất tiền chế vũ khí hóa học, một quan chức Mỹ cho biết.

Mỹ tin rằng số hóa chất này được cất giữ ở 45 địa điểm và tất cả đều do chính quyền kiểm soát.

Tuy nhiên Nga được cho rằng không đồng ý với số lượng địa điểm này cũng như việc toàn bộ kho vũ khí này là do Chính phủ Syria kiểm soát.

Thỏa thuận yêu cầu các cuộc thanh sát tại chỗ ban đầu phải được hoàn tất trước tháng 11. Tất cả các phương tiện sản xuất vũ khí hóa học cũng phải được phá hủy trước thời hạn này.

Còn trong nửa đầu năm 2014 tất cả vũ khí hóa học và phương tiện sản xuất phải bị triệt tiêu hoàn toàn.

Pháp, Nga, Liên Hiệp Quốc và Nato đều hoan nghênh thỏa thuận này.

Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius nói đây là ‘một tiến bộ quan trọng’ trong khi Ngoại trưởng Anh William Hague phát biểu trong một thông cáo yêu cầu chế độ Assad phải tuân thủ thỏa thuận hoàn toàn.

Tuy nhiên các phân tích gia thì lại chia rẽ về thỏa thuận này.

Ông Andrew Green, cựu đại sứ Anh tại Syria nhận định rằng mặc dù trên thực tế sẽ có nhiều khó khăn khi thực thi thỏa thuận này nhưng đây là vẫn là một tin ‘hết sức tốt lành’.

“Trước hết nó giúp tránh một hành động quân sự, ít nhất trong thời điểm hiện tại. Thứ hai nó thật sự loại bỏ khả năng chế độ Syria sử dụng vũ khí hóa học một lần nữa. Thứ ba và có lẽ quan trọng hơn, nó mở ra khả năng đối thoại và hợp tác với Nga,” ông nói.

Tuy nhiên, cựu Thứ trưởng quốc phòng Mỹ Paul Wolfowitz cùng với các Thượng nghị sỹ John McCain và Lindsay Graham của Đảng cộng hòa thì tỏ ra nghi ngờ về thỏa thuận.

“Cho dù thỏa thuận có đem lại điều gì đi nữa trong việc giảm nguy cơ vũ khí hóa học tiếp tục được sử dụng, rõ ràng cái giá của việc này là loại bỏ bất kỳ hành động nghiêm túc nào của Mỹ và phương Tây nhằm vào chế độ Assad. Đây là một thắng lợi lớn của ông ta và của những đồng minh Nga và Iran của ông ta,” Wolfowitz nói.

Quân đội Syria tự do của phe đối lập đã bác bỏ thỏa thuận và gọi đây là sáng kiến của Nga nhằm ‘câu giờ cho chế độ Assad’.

T.H (Tổng hợp)