Vào ngày 23 tháng 9 năm 2013 theo nguồn tin từ “Trung tâm lưu trữ an ninh quốc gia” tại Đại học George Washington (Washington, DC) công bố một loạt các tài liệu về các hoạt động của tình báo Mỹ đã giám sát tất cả các công trình quân sự dưới lòng đất ở bên ngoài biên giới của Mỹ. Người Mỹ cho rằng, những công trình ngầm này sẽ là một mối đe dọa và thách thức lớn cho thể kỷ 21.

Tất cả có 62 tài liệu tình báo Mỹ được công bố, trong đó có nhiều loại đặc biệt tối mật. Các tài liệu về các hoạt động này là từ năm 1951 đến ngày 28 tháng 9 năm 2012. Đầu tiên là các bản dự thảo quy chế làm việc đối vơi các chuyên gia về lĩnh vực công trình quân sự dưới lòng đất của cục tình báo trung ương Mỹ(CIA).

Bản báo cáo của Phân viện Nghiên cứu Châu Á (ASD) liên quan đến các cơ sở quân sự dưới lòng đất ở Triều Tiên và Trung Quốc. Theo nội dung các trang tài liệu ngoài Israel ra thì trên thế giới không có nước nào có thể sánh được với Mỹ trong việc thu thập và phân tích dữ liệu về các công trình ngầm của nước ngoài, đi cùng với khả năng phát triển các loại vũ khí để tiêu diệt các công trình này. Đáng lưu ý, hiện nay, sự quan tâm đặc biệt của tình báo Mỹ là cơ sở hạt nhân ngầm của Iran.

Sơ đồ một công trình ngầm được xây dựng.

Các tài liệu cho thấy rằng vấn đề vũ khí hóa học Syria đã thúc đẩy vấn đề chương trình hạt nhân của Iran. Vũ khí hủy diệt hàng loạt Syria và Iran – trong cả hai trường hợp đặc biệt đề cập đến các kho hàng ngầm và các nhà máy sản xuất ngầm. Đây chính là những câu hỏi lớn được đặt ra đối với tình báo Mỹ.

Nhiệm vụ của hoạt động tình báo của Mỹ đối với các cấu trúc ngầm của đối phương được biết đến trong thời gian của Chiến tranh thế giới thứ hai, khi người Đức trong tháng 8 năm 1943 quyết định mở rộng sản xuất tên lửa đạn đạo V-2 trong nhà máy dưới lòng đất gần Nordhausen, gần Erfurt. Vào cuối năm 1944 sản xuất V-2 trong các nhà máy dưới lòng đất đạt 30 quả mỗi ngày.

Tương tự như vậy, người Đức bắt đầu sản xuất các loại máy bay ném bom phản lực tại các cơ sở dưới lòng đất ở Thuringia. Sau đó, Anh tiến hành các hoạt động do thám bằng máy bay trinh sát để xác định các nhà máy dưới lòng đất của Đức quốc xã. Các thông tin này họ chia sẻ với người Mỹ.

Trong Chiến tranh Lạnh, các mục tiêu chính cho các hoạt động tình báo Mỹ về công trình ngầm là các hầm chứa tên lửa của đối phương. Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc với sự sụp đổ của Liên Xô, các hoạt động của tình báo Mỹ đã tập trung vào việc nghiên cứu các công trình ngầm của các quốc gia mà Mỹ gọi là “quốc gia hiếu chiến”. Năm 1999, Cơ quan Tình báo Quốc phòng đã kết luận rằng trong vòng 20 năm tới, sự phát triển của các công trình ngầm sẽ là một trong những thách thức khó khăn nhất đối với tình báo Mỹ. Theo tài liệu được công bố Mỹ rất quan tâm tới đường hầm của Triều Tiên, đặt dưới khu phi quân sự trên biên giới với Hàn Quốc để thâm nhập vào lãnh thổ đối phương. Ngoài ra, đối tượng chú ý của tình báo Mỹ là các công trình ngầm trên 12 cấp độ khác nhau của Moscow.

Trong năm 1997, tình báo Mỹ đã thành lập một trung tâm đặc biệt – Trung tâm Phân tích các Cơ sở ngầm (UFAC). Ban đầu, UFAC với 20 người đến năm 2009 đã tăng lên đến 240 nhân viên.

Các cơ sở dưới lòng đất được phân loại bởi người Mỹ gồm năm loại:

– Nơi trú ẩn cho các chính phủ và người đứng đầu nhà nước.

– Cơ sở chỉ huy, thông tin liên lạc.

– Nơi để triển khai các loại vũ khí bí mật.

– Nhà máy sản xuất các loại vũ khí, kể cả vũ khí hủy diệt hàng loạt.

– Kho chứa.

Xây dựng hầm ngầm để bảo vệ các lãnh đạo chính trị và quân sự là một phần của chiến lược hạt nhân trong Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô. Theo các báo cáo khác nhau, người Mỹ đi đến kết luận rằng sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh không làm suy giảm sự quan tâm của Nga để nâng cấp cơ sở cũ dưới lòng đất và xây dựng mới.

Theo tình báo Mỹ, trong năm 1997, Nga đã xây dựng một hầm chính phủ cách Moscow 46 dặm về phía nam, nhằm bảo đảm “tính liên tục của chỉ huy trong một cuộc chiến tranh hạt nhân”. Ở 850 km về phía đông Moscow, người Nga tiếp tục nâng cấp hầm ngầm cho chính phủ tại vùng núi Yamantau trong một dãy núi ở Bashkiria .

Năm 2003, người Mỹ đã có cơ hội kiểm tra các hầm ngầm trong một hang động, bao gồm 12 phòng và chúng được thiết kế cho các nhà lãnh đạo Iraq.

Trong cuộc chiến ở Libya, người Mỹ đã quan tâm đến các hầm trú ẩn của Gaddafi và các thành viên trong gia đình.

Vào tháng 3 năm 2011, giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc phòng (DIA) đã chuẩn bị một báo cáo, trong đó nói rằng Nga đã hiện đại hóa “cơ sở lớn dưới lòng đất, được thiết kế để làm trung tâm chỉ huy và kiểm soát của các lực lượng hạt nhân chiến lược”. Cở sở này nằm trong vùng rừng núi Ural của Nga.

Trọng tâm của Cơ quan Tình báo Quốc phòng (DIA) là hầm ngầm và các trung tâm chỉ huy ngầm của các lực lượng vũ trang Cuba, chúng được xây dựng dưới lòng đất ở độ sâu 20 mét. Các loại vũ khí thông thường của Mỹ sẽ không thể làm được gì, kết luận của người Mỹ.

Việc sử dụng các nhà máy dưới lòng đất để sản xuất vũ khí dựa trên các biện pháp phòng ngừa để đảm bảo sản xuất vũ khí chiến lược quan trọng trong chiến tranh. Các nhà máy này là mục tiêu rất khó phát hiện, chúng có thể được sử dụng để sản xuất vũ khí hủy diệt hàng loạt vi phạm các công ước quốc tế .

Năm 1966, Trung Quốc đưa ra dự án 816 – các lò phản ứng dưới lòng đất để sản xuất plutonium cho việc sản xuất vũ khí, nằm gần làng Baotao ở tỉnh Trùng Khánh. Diện tích ngầm của nó lớn nhất thế giới là 104 nghìn mét vuông, tương đương với diện tích của 20 sân bóng đá. Năm 1982, hầm này đã bị đóng cửa và theo các  trang mạng nó đã được chuyển đổi thành một nhà máy phân bón.

Giống như một nhà máy ngầm quân sự để sản xuất vũ khí hóa học đã được xây dựng ở Libya. Vào tháng Tư năm 1996, Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết về việc xây dựng một trung tâm dưới lòng đất để sản xuất vũ khí hóa học trong Tartunahe – một cao nguyên miền núi 60 km về phía đông của Tripoli. Vào cuối tháng Sáu năm 1996, tình báo Mỹ báo cáo để ngăn chặn việc xây dựng các cơ sở này.

Vào tháng 3 năm 2011, giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc phòng (DIA) báo cáo cho ủy ban đặc biệt của Quốc hội Mỹ các cơ sở hạt nhân dưới lòng đất của Iran – ở địa điểm Qom và Natanz. Trong tháng 1 năm 2012, các nhà ngoại giao đã xác nhận các thông tin về nhà máy dưới lòng đất với 348 máy ly tâm trong hai giai đoạn làm giàu uranium ở Fordow ở Iran.

Ngoài việc sản xuất vũ khí và cất giấu, các công trình ngầm có thể được sử dụng để bảo vệ vũ khí: máy bay, tên lửa, thiết bị thông tin liên lạc, sẵn sàng sử dụng ngay lập tức. Trong năm 1972, tình báo Mỹ đã phát hiện ra sự tồn tại của các công trình ngầm trên một căn cứ không quân của quân đội Trung Quốc.

Năm 2002, Bắc Triều Tiên đã xây dựng nhà chứa máy bay ngầm tại căn cứ không quân Pukchang. Trong tháng 6 năm 2011, Iran công bố thông tin về hầm chứa tên lửa dưới lòng đất cho tên lửa tầm trung và xa. Theo các hãng thông tấn phương Tây, hầm chứa tên lửa được xây dựng gần Tabriz và khorramabad ở phía tây bắc Iran.

Ngoài căn cứ quân sự, và các trung tâm chỉ huy, tình báo Mỹ quan tâm đến kho ngầm, chuẩn bị cho các trường hợp khẩn cấp.

Vào cuối năm 2008 và đầu năm 2009,Triều Tiên đã xây dựng một nhà máy dưới lòng đất để sản xuất nhiên liệu tên lửa. Theo báo cáo, cơ sở được xây dựng để cản trở sự phát hiện của vệ tinh gián điệp Mỹ sắp được phóng trong thời gian này.

Tình báo Mỹ tham gia vào các công trình ngầm, hoạt động trong bốn lĩnh vực:

– Thẩm tra sự tồn tại của cơ sở dưới lòng đất tại một vị trí trên cơ sở thông tin từ các nguồn tin tình báo.

– Xác định điểm đến của các cơ sở dưới lòng đất, cho dù đó là để bảo vệ các nhà lãnh đạo, hoặc sản xuất vũ khí, hoặc lưu trữ,…

– Cung cấp thông tin cụ thể về xây dựng ngầm, bao gồm vị trí, kích thước, số lượng nhân viên, sự sẵn có của thiết bị,…

– Xây dựng kế hoạch để tiêu diệt hoặc vô hiệu hóa các cấu trúc dưới lòng đất. Điều này đòi hỏi thông tin cụ thể hơn về việc bảo vệ của các công trình ngầm, các đối tượng bị chôn vùi,…

Tình báo Mỹ đã xử dụng những thiết bị kỹ thuật hiện đại nhất cho việc do thám của mình các thiết bị quang – điện tử, radar và nhận hình ảnh hồng ngoại, thiết bị từ trường, cảm biến rung động của mặt đất ….

Mục đích chính của tình báo Mỹ là tìm ra các công trình ngầm và biện pháp phá hủy chúng trong trường hợp xung đột vũ trang. Trong báo cáo năm 2001 để Quốc hội thảo luận về chương trình mua các loại vũ khí có khả năng tấn công các mục tiêu dưới mặt đất. Ví dụ như bom GBU-28 được mang trên máy bay ném bom chiên lược B-2. Tuy nhiên, vào đầu năm 2012, Lầu Năm Góc đã kết luận rằng vũ khí thông thường hiện tại của Mỹ không thể phá hủy các cơ sở hạt nhân dưới lòng đất hiện có ở Iran.

NP