Không chỉ được ăn ngon, mặc đẹp, hay đoàn tụ với gia đình vào mỗi cuối tuần mà các tù nhân còn được đắm mình trong một thế giới giải trí vô cùng phong phú, sinh động chính giữa nơi họ đang phải thi hành án. Những điều dường như không tưởng song chính là thực tế ở nhà tù San Antonio, trên bán đảo Margarita của Venezuela.

Nơi tù nhân được phép làm mọi thứ ngoại trừ… trốn trại

Nhìn từ bên ngoài, nhà tù San Antonio trên bán đảo Margarita trông giống như mọi nhà tù của Venezuela. Những người lính gác cổng luôn chỉn chu trong bộ quân phục xanh, tay khư khư ôm súng và mắt không rời khỏi bất cứ bóng dáng người nào trước cổng nhà tù. Quy trình kiểm tra người vào thăm nuôi tù nhân khắt khe, kỹ lưỡng như bất cứ nhà tù nghiêm ngặt nào khác.

Nhưng đó là ở bên ngoài. Một khi đã bước qua cánh cổng, thế giới tù ngục nơi đây lại mở ra cho người ta những cảm nhận hoàn toàn khác. Nơi giam giữ hơn 2.000 tù nhân người Venezuela và phạm nhân quốc tế, mà hầu hết trong số đó là phạm tội buôn bán ma túy này, trông giống như một khu vui chơi giải trí hơn là nơi cải tạo những con người một thời lầm lỗi.

Phạm nhân nơi đây có thể thoải mái lựa chọn trang phục theo ý muốn.

Trên 4 bể bơi ngoài trời nằm rải rác dọc lối dẫn vào khu nhà ở, phụ nữ diện bikini nô đùa rộn rã dưới ánh nắng vàng rực của bầu trời Caribe xanh thẳm. Họ là phạm nhân đang cải tạo tại đây nhưng cũng có thể là vợ, là bạn gái, em gái của các tù nhân nơi này hoặc khách ngoài vào chơi. Mùi thuốc lá phảng phất trong không trung. Tiếng nhạc sàn tưng bừng phát ra từ vũ trường, nơi các cặp đôi đang mê mải trong các cuộc hò hẹn. Những bức ảnh nam nữ gợi cảm của tạp chí Playboy trang hoàng khắp các thành bể bơi, tường câu lạc bộ. Còn ở một góc khác, các tù nhân và những vị khách chen chúc nhau trong các đài chọi gà và hả hê theo những cuộc đấu khốc khiệt.

“Anh em phạm nhân ở đây thường tổ chức các cuộc thi đấu gà và điều này làm cho cuộc sống bên trong này dễ chịu hơn rất nhiều”. Fernando Acosta, 58 tuổi, một cựu cảnh sát Mexican chịu án tù ở đây từ năm 2007 vừa giảng giải vừa đau đáu dõi theo từng trận đấu. Y bảo, hắn rất thích trò tiêu khiển này nên ngày nào cũng ra xem vài ba ván rồi về ăn và ngủ. Câu chuyện quá khứ chuyển tới hai tấn thuốc phiện sang Đông Phi của y dường như đã nằm yên trong quá khứ từ lâu lắm rồi. Y bảo vào đây ăn uống ngủ nghỉ theo giờ, tinh thần lại thoải mái nên y tăng cân quá nhanh. Giờ y đang phải nỗ lực tìm cách giảm cân.

Theo báo cáo của cảnh sát, ở các nhà tù Venezuela, chẳng hiếm gặp cảnh các phạm nhân tay cầm điện thoại BlackBerries, tay ôm máy tính xách tay trao đổi chuyện buôn bán thuốc phiện, bắt cóc trẻ em và thậm chí cả giết người.

Venezuela, cũng giống như hầu hết các nước Mỹ Latinh khác, luôn cho phép vợ chồng thăm nhau khi ở tù. Và trong khi bố mẹ âu yếm chăm chút nhau, những đứa con tung tăng dạo chơi bên ngoài bể bơi hay khu vườn hoa rộng lớn khắp dọc nhà tù. Cũng thấp thoáng đâu đó cảnh các ông bố, bà mẹ đang cưng chiều những đứa con nũng nịu.

Có lẽ chẳng nơi đâu như nhà tù ở vùng đất địa Trung Hải này, phạm nhân không những không phải mặc quần áo tù, không bó buộc trong chế độ cơm tù mà họ còn tự do đến mức có thể dùng súng. Không khó bắt gặp cảnh các tù nhân đang đi dạo trong tù với khẩu súng côn trong tay.

“Tôi từng làm trong quân đội 10 năm, tôi chắc sẽ dùng súng cả đời thôi”, Paul Makin, 33 tuổi, người gốc Anh bị giam giữ ở đây vì tội buôn lậu ma túy vào năm 2009, đã chia sẻ về việc thích được dùng súng như vậy. Để minh chứng cho việc phạm nhân trong nhà tù này có sử dụng súng, y giải thích thêm: “Có rất nhiều loại súng mà vào đây tôi mới được biết: AK-47s, AR-15s, M-16s, Magnums, Colts, Uzis… Bạn có thể thấy chúng có ở đây đấy”.

Bể bơi ngoài trời, nơi những đứa con của các phạm nhân vui chơi vào mỗi cuối tuần ghé thăm bố hoặc mẹ.

nỗi ám ảnh của nhà chức trách

Hẳn sẽ có rất nhiều người bất bình khi thấy chế độ tù quá hoàn hảo ở đây. Những kẻ phạm nhân hẳn phải bị phạt thích đáng chứ. Song với các nhà lập pháp, họ lại có lý do riêng. Cũng giống như nhiều nhà tù thiên đường ở các nơi trên thế giới, mục đích của San Antonio không phải là trừng phạt hay thay gia đình các nạn nhân trút giận. Theo họ, những hình phạt sẽ chỉ khiến các tù nhân ngày càng tồi tệ hơn và tỷ lệ tái phạm tội sau khi ra tù sẽ ngày càng tăng hơn mà thôi.

Tuy nhiên, cũng đã có quá nhiều bất cập đến từ sự nới lỏng và tôn trọng sự tự do của các phạm nhân ở hệ thống tù Venezuela. Các cuộc đánh nhau xảy ra liên miên giữa các tay côn đồ dưới sự chỉ đạo của những đàn anh cầm đầu khiến cho tỷ lệ các vụ giết người trong tù khá cao. Các nhà nghiên cứu nhân quyền cho biết có tới 476 tù nhân, chiếm khoảng 1% trong tổng số 44,520 tù nhân của nước này bị giết chết trong riêng năm 2010.

Và trước thực trạng bạo lực gia tăng trong các nhà tù, chính phủ đã chính thức có thông báo sẽ thay đổi thể chế và các quy định trong hệ thống nhà tù.

Còn với những kẻ đang thụ án tại các nhà tù này, có lẽ chẳng bao giờ mong chờ thể chế nhà tù mới. Như thừa nhận của tay trùm giang hồ Luis Gutiérrez ở nhà tù San Antonio thì “vào mỗi cuối tuần, được gặp vợ, hò hẹn lãng mạn với bồ trong không gian tươi đẹp như khu nghỉ dưỡng thế này, hỏi đời còn gì sướng hơn chứ”.

Và so với các nhà tù khác, San Antonio vẫn được coi là an toàn nhất. Thậm chí nói như phạm nhân Mr. Rodríguez thì:  “Ở đây an toàn hơn ngoài phố nhiều”. Các tù nhân ở đây dường như cũng chẳng bao giờ có ý định trốn trại. Họ cũng thừa biết: “Chỉ cần trèo qua bức tường nhà tù thôi là lập tức sẽ bị bắn chết ngay”. 

Ở San Antonio, dù có bức tường ngăn cách giữa khu vực dành cho tù nhân nam và nữ riêng, song 130 tù nhân trong phòng giam nữ vẫn qua lại giao lưu với các tù nhân nam. Rất nhiều mối tình lãng mạn đã hình thành từ đây.

Ở khắp ngõ ngách của nhà tù, cảnh sống đời thường luôn hiện hữu sinh động. Góc này, có phạm nhân ôm máy ảnh và laptop để chụp ảnh rồi lưu lại các tấm hình kỷ niệm cho bạn tù và dựng chúng thành đoạn phim, giống như cách trong tivi hướng dẫn. Góc khác, lại có tù nhân trong vai trò một thợ cắt tóc phục vụ miễn phí và cả có phí cho anh em tù nhân. Một quầy thức ăn có tên gọi McLandro bán mấy đồ vặt vãnh rất đông người qua lại. Và đâu đó lại vang lên tiếng gà gáy yên bình.

“Thật khó diễn tả cuộc sống ở đây đáng yêu như thế nào”, Nadezhda Klinaeva, 32 tuổi, phạm nhân người Nga đang chịu án buôn bán ma túy đã thốt lên như vậy. Nữ phạm nhân này cũng không giấu nổi niềm vui: “Đây là nơi kỳ lạ nhất mà tôi từng sống”. 

Tù nhân cùng tổ chức tiệc tùng

Nhưng nhà tù San Antonio lại nổi tiếng ở bán đảo Margarita vì là một nơi thanh bình và yên ả. Đây vẫn thường xuyên là điểm dừng chân thư giãn của các du khách trong vùng. Nơi có thể cho họ những buổi tiệc cuối tuần lý thú, những chuyến tụ tập bạn bè rôm rả. Ranh giới giữa phạm nhân và người dân dường như không tồn tại ở đây.

Vào mỗi chiều cuối tuần, nơi đây thực sự trở thành điểm ăn chơi, giải trí đúng nghĩa. Những nhóm tù nhân tổ chức tiệc barbecue và uống rượu vang bên thành bể bơi mát rượi. Những gã đàn ông, kẻ đang thụ án tại đây, người sống ở bên ngoài hội ngộ, chén tạc chén thù. Còn với những người có vợ con hay chồng con đến thăm, họ lại thường chọn những căn phòng riêng làm nơi thư giãn. Trong các căn phòng riêng, điều hoà mát lạnh và tivi lắp cáp, các tù nhân vui vẻ sống đời sống vợ chồng.

Thu Hương (Theo NYtimes và GQ)