Nhiều người lao động ngoại tỉnh “bỗng dưng” có biệt thự tiền tỷ làm nơi trú ngụ, mưu sinh. Đó là những ngôi biệt thự đang xây dang dở bỏ hoang nhiều năm nay … Đây là hành vi chiếm hữu tài sản trái luật. Còn với người chủ thực sự của các căn biệt thự bỏ hoang, không phải cứ lúc nào muốn đòi lại cũng dễ dàng.

Ở biệt thự miễn phí

Anh H., nhà ở Hà Nội đang xây nhà. Anh lo vì công trình nhà mình không có người trông coi vào buổi tối.  Theo lẽ thường, thợ xây lúc thi công nhà sẽ ngủ luôn tại công trình. Vậy mà, tốp thợ xây mà anh thuê, dù quê ở tận Bắc Giang nhưng lại đến công trình theo giờ hành chính: Sáng đến làm, chiều về.

Sau nhiều lần lân la hỏi chuyện, anh Ngư (42 tuổi) làm cai thợ, chỉ huy nhóm xây dựng nhà anh H. mới chịu nói: “Được sự giới thiệu của anh em cùng làm xây dựng, bọn tớ đã chọn được cái biệt thự ở khu đô thị Văn Phú (Hà Đông) và ở gần 3 năm nay rồi”.

Như sợ người nghe không hiểu, anh Ngư cũng giải thích: “Không phải loại cai xây như bọn tôi lại có nhà biệt thự để ở đâu? Mà là biệt thự bỏ hoang. Nhưng bọn tôi phải mất tiền thuê lại của dân môi giới đấy. Chứ không phải là cứ thấy biệt thự hoang là vào ở được đâu”.

Để chứng minh nghề đi săn biệt thự bỏ hoang để cho thuê lại là hoàn toàn có thật, anh Ngư giới thiệu ngay với tôi một tay cung cấp nhà biệt thự cho dân lao động tên Trường.

Sau nhiều lần hẹn hò rào đón, cuối cùng tôi cũng nghe được Trường tâm sự: Tôi lên Hà Nội làm xe ôm được 20 năm, tôi hay chở khách vào khu đô thị Trung Yên, thấy người ta xây dựng biệt thự nhiều, và để lâu không hoàn thiện, lúc đó cũng chưa có vợ, nên rủ mấy anh em cứ nhảy đại vào một nhà để ở cho đỡ tiền thuê nhà.” Anh Trường bộc bạch.

“Ở biệt thự hoang đã được hơn 2 năm, chẳng ai đến đuổi, tôi nghĩ, sao mình không đi kiếm vài cái nhà hoang nhỉ? Vì chắc có nhiều người lao động có nhu cầu như mình. Nghĩ là làm ngay, tôi đi một loạt các khu đô thị, từ Trung Yên, Định Công, Văn Quán, Văn Phú đến Cầu Giấy… “Tăm” được cái nào thì phải vào ở thử.

Cứ mang cái giường gấp, ít mì tôm, mấy cái móc phơi quần áo đến là được. Nếu thấy yên ổn thì xem chỗ nào câu được điện, bắc được nước là xong. Nếu có ý định ở lâu dài thì đầu tư khoan cái giếng, rồi chế thêm cái nhà vệ sinh nữa là thành thiên đường! Nhà rộng, điện nước, vệ sinh đầy đủ đảm bảo sướng gấp tỷ lần cái loại nhà trọ lợp xi măng, trần cót ép bé bằng cái mắt muỗi”.

Anh Trường đã chiếm được gần 20 căn biệt thự vô chủ để cho thuê lại. Tất nhiên, không phải với giá tiền triệu mà chỉ khoảng 500.000 đồng/tháng mỗi căn. Nghe thì có vẻ ít nhưng cộng lại, mỗi tháng Trường cũng được một khoản tiền đáng kể!

Trên đường Thụy Khuê, ở lối rẽ ra hồ Tây đoạn ngõ 80 – khu vực có lẽ là giá nhà đất đắt nhất nhì thế giới này, lại có một ngôi biệt thự 3 tầng rộng khoảng 300m2, được định giá không dưới 60 tỷ đồng. Thế mà từ ngày xây đến nay đã hơn 10 năm, biệt thự này chỉ là nơi chứa đồng nát sắt vụn, giấy cũ.

Cứ chiều đến là lũ lượt những chị em đi thu mua đồng nát giấy vụn nhựa phế thải về đây cân hàng. Ông chủ đại lý đồng nát sắt vụn này tên là Xuân (43 tuổi, quê Thái Bình), Xuân chia sẻ: Làm bãi phế thải này đã ngót chục năm, lúc đầu vốn bỏ ra có 20 triệu, sau nhiều năm tích cóp giờ cũng mua được cái chung cư vài tỷ rồi. Nhưng chẳng muốn từ bỏ cái biệt thự hoang này vì mỗi tháng đều kiếm được 20 triệu từ việc cân phế thải mỗi chiều.

Cũng chiếm được một căn biệt thự mới chỉ xong phần mộc ở khu đô thị Văn Phú để làm nơi kinh doanh, Huân – ông chủ của đại lý phế liệu cho biết: So với tiền thuê mặt bằng để mở bãi, thì ở nhà kiểu này sướng gấp nhiều lần, không lo bị trộm cắp, mưa gió, cũng không lo trật tự, công an đuổi gì cả. Tất nhiên cũng phải biết điều “làm luật”. 

“Nghề” chiếm hữu tài sản trái pháp luật

Gọi là “biệt thự bỏ hoang” nhưng thực chất, về mặt pháp lý, đó vẫn là những bất động sản, nhà ở có chủ sở hữu (chẳng hạn như chủ đầu tư).  Tại khoản 1 Điều 9 Luật Nhà ở 2005 đã có quy định rõ chủ sở hữu nhà ở là tổ chức, cá nhân tạo lập hợp pháp nhà ở.

Các chủ sở hữu những căn biệt thự bỏ hoang cần nhanh chóng thực hiện quyền sở hữu của mình, tránh những rủi ro pháp lý về sau.

Như vậy, những biệt thự bỏ hoang không phải là tài sản vô chủ hay không xác định được chủ sở hữu; do đó, việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản phải được sự đồng ý của chủ sở hữu.

Việc chiếm hữu theo kiểu “bỗng dưng có biệt thự tiền tỷ” trong trường hợp này, thậm chí cho thuê lại và coi đó là một “nghề”, là đã chiếm hữu, sử dụng tài sản trái pháp luật.

Còn tại Điều 8 Luật Nhà ở 2005 quy định: Nghiêm cấm một số hành vi trong lĩnh vực nhà ở như xâm phạm, cản trở việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ về sở hữu, sử dụng nhà ở của tổ chức, cá nhân; chiếm dụng diện tích nhà ở trái pháp luật,…

Bộ luật Hình sự cũng có quy định một số tội xâm phạm sở hữu như: Tội “Chiếm giữ trái phép tài sản” theo quy định tại Điều 141 (cố tình không trả lại cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp tài sản có giá trị từ 10 triệu đồng trở lên sau khi đã có yêu cầu nhận lại tài sản đó…); tội “Sử dụng trái phép tài sản” theo quy định tại Điều 142 (vì vụ lợi đã khai thác một cách trái phép giá trị sử dụng của tài sản do đang chiếm giữ),… – Chuyên viên Kiều Anh Vũ, VPLS Lê Nguyễn, TP.HCM cho biết. 

Chuyên viên Vũ phân tích thêm: Về phía chủ sở hữu của những “biệt thự bỏ hoang”, tôi cho rằng cần thiết phải cảnh giác với những trường hợp này và cần có những hành vi cần thiết để bảo vệ quyền sở hữu của mình. Vì nếu cứ để mặc cho ai muốn ở thì ở, muốn cho thuê thì cho thuê như thế sẽ tiềm ẩn những rủi ro lớn về mặt pháp lý vì để mặc cho ở thì dễ nhưng đòi lại thì khó, thậm chí rất khó và phức tạp.

Nếu không may những người đang chiếm hữu những căn biệt thự bỏ hoang này không chịu trả lại khi chủ sở hữu có yêu cầu đòi lại thì chủ sở hữu muốn lấy lại cũng phải sử dụng các biện pháp hợp pháp, chẳng hạn như kiện đòi lại tài sản tại Tòa án, yêu cầu Cơ quan Điều tra, Công an giải quyết (nếu có dấu hiệu tội phạm).

Như vậy, chủ sở hữu sẽ phải thực hiện thêm các thủ tục pháp lý phức tạp, tốn thời gian, tiền bạc cho việc đòi lại chính tài sản của mình. Thậm chí trong trường hợp kiện đòi tài sản theo thủ tục tố tụng dân sự, người chiếm hữu, sử dụng còn có thể được xem xét giá trị công sức bảo quản, đóng góp; giả sử có bản án buộc người chiếm hữu trả lại tài sản thì còn phải trải qua thủ tục thi hành án nếu như người chiếm hữu không chịu tự nguyện thi hành… 

Đó là chưa kể tại Khoản 1 Điều 247 Bộ luật Dân sự còn có quy định xác lập quyền sở hữu theo thời hiệu, nếu “ Người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn mười năm đối với động sản, ba mươi năm đối với bất động sản thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó”! 

Như vậy, chủ sở hữu những căn biệt thự bỏ hoang cần nhanh chóng thực hiện quyền sở hữu của mình, cần yêu cầu chấm dứt các hành vi chiếm hữu bất hợp pháp, khai thác, sử dụng bất hợp pháp tài sản của mình, tránh những rủi ro pháp lý về sau; trường hợp muốn có người quản lý những căn biệt thự bỏ hoang này thì cần phải thực hiện các thủ tục pháp lý phù hợp chứ không nên bỏ mặc ai làm gì thì làm, chẳng hạn chủ sở hữu có thể ủy quyền cho người khác quản lý chẳng hạn…

Theo Pháp luật Việt Nam