Nhiễm sắc thể (NST) là một cấu trúc có tổ chức của ADN và protein nằm trong các tế bào. Ở hầu hết động vật có vú, bao gồm cả con người, một cặp NST trong tế bào sinh dục sẽ quy định giới tính. Trong đó, con sẽ là giống đực nếu được thừa hưởng NST X của mẹ và NST Y của bố (cặp XY), và sẽ là giống cái nếu nhận NST X của mẹ và NST X của bố (cặp XX).

Vì vậy, NST Y lâu nay vẫn được coi là biểu tượng của tính đực ở động vật nói chung. Ở chuột, NST Y thông thường chứa 14 gene khác nhau, trong đó một số gene sẽ xuất hiện trong gần 100 bản sao khác nhau.

Nhiễm sắc thể X và Y của người. (Ảnh: SPL)

Theo tạp chí Science, một nhóm nhà khoa học đến từ Đại học Hawaii (Mỹ) đã cô đọng mọi thông tin di truyền có trong một nhiễm NST Y thông thường của chuột vào trong 2 gene. Họ phát hiện, những con chuột bị biến đổi gene để sở hữu NST Y chỉ chứa 2 gene cốt yếu này vẫn phát triển bình thường và thậm chí có khả năng sinh con với sự trợ giúp của công nghệ thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) tiên tiến.

Giáo sư Ward – một thành viên nhóm nghiên cứu giải thích, các con chuột bị biến đổi gene chỉ có thể sản sinh tinh trùng ở giai đoạn phôi thai. Dẫu vậy, các nhà nghiên cứu đã sử dụng một dạng IVF tiên tiến, tiêm thông tin di truyền từ “con giống” ở giai đoạn đầu vào trứng, giúp cho ra đời các con non khỏe mạnh và có tuổi thọ như bình thường.

Ông Ward nói thêm rằng, hai gene thiết yếu vẫn được giữ lại trong NST Y của chuột là Sry – gene đóng vai trò kích hoạt quá trình hình thành con đực khi bào thai phát triển, và Eif2s3y – gene có liên quan đến các giai đoạn đầu tiên trong quá trình sản sinh tinh trùng. Các gene đã bị loại bỏ nhiều khả năng giúp sản sinh những tinh trùng khỏe mạnh.

Chuyên gia này nhận định, chúng ta có thể loại bỏ hoàn toàn NST Y nếu vai trò của 2 gene then chốt Sry và Eif2s3y có thể được tái tạo theo một cách khác, dù ý tưởng về một thế giới không có con đực nghe có vẻ “điên rồ”.

Nhóm nghiên cứu tuyên bố, về mặt thực tiễn, khám phá của họ mở ra triển vọng một ngày nào đó có thể giúp những người đàn ông bị tổn hại NST Y thực hiện giấc mơ làm cha.

Bình luận về nghiên cứu trên, tiến sĩ Chris Tyler-Smith cho biết: “Đây là một bước tiến quan trọng trong việc hiểu rõ về sinh vật học cơ bản. Nhưng có một điều quan trọng chúng ta cần ghi nhớ là, các gene bị loại bỏ ở NST Y của chuột là cần thiết cho việc sinh sản tự nhiên của loài động vật này. Và như các tác giả đã cẩn trọng cảnh báo, khám phá của họ không thể ứng dụng trực tiếp cho người vì con người không có sự tương đồng trực tiếp với một trong 2 gene trọng yếu ở chuột”.