Old Dongola vốn là cố đô của vương quốc Thiên chúa Makuria thời Trung cổ, từng phát triển hưng thịnh ở châu thổ sông Nile. Triều đại này sụp đổ vào năm 1171 sau công nguyên, với việc vương triều Ayyubid kiểm soát Ai Cập và sau đó phát động cuộc đánh chiếm miền bắc Makuria.

Một trong những xác ướp mới được phát hiện này được cho là của Tổng Giám mục Georgios – một trong những lãnh tụ tôn giáo quyền lực nhất Makuria. Lời văn bia về ông cũng được tìm thấy cạnh đó, nói rằng ông mất năm 1113 sau công nguyên.

Các xác ướp và văn tự trên các vách hầm mộ. (Ảnh: Photo courtesy Wlodzimierz Godlewsk)

Điều đặc biệt nhất trong khám phá mới này là những văn tự khắc trên vách hầm mộ, được viết bằng mực đen trên nền lớp sơn mỏng màu trắng, bằng chữ Hy Lạp và Ai Cập cổ (Sahidic Coptic). Các bản khắc gồm những đoạn trích trong các cuốn kinh phúc âm của Luke, John và Matthew – những cái tên kì bí; cùng với đó là các kí hiệu và một lời cầu kinh của Đức mẹ đồng trinh Maria. Theo lời văn bia, sau khi Đức mẹ Maria mất, bà đã lên Thiên đàng với Chúa Jesus. Những dòng chữ này được viết bởi người có tên là “Ioannes”, căn cứ vào chữ kí có trên các vách hầm mộ.

Chuyên gia khảo cổ học Robert Mahler người Ba Lan tham gia vào quá trình khai quật cho biết: “7 xác ướp bên trong hầm là đàn ông lớn tuổi, đều trên 40. Nắp hầm mộ dường như đã được bịt kín lại sau khi chôn cất người cuối cùng, với nguyên liệu là gạch đỏ và vữa xây”. Trang phục của các xác ướp này phần lớn không còn nguyên vẹn, nhưng chuyên gia về lĩnh vực dệt Barbara Czaja-Szewczak ước định rằng những người này ăn vận đơn giản sau khi chết, chủ yếu là đồ vải lanh.

Hầm mộ được phát hiện ra lần đầu tiên vào năm 1993, bởi một phái bộ người Ba Lan tới Dongola, đứng đầu là Giám đốc Stefan Jakobielski. Tuy nhiên, phải mãi đến năm 2009 việc khai quật mới được tiến hành. Trong quá trình này, các xác ướp được chuyển ra ngoài để nghiên cứu; các vách hầm được lau sạch sẽ, với các dòng văn tự được chụp lại để nghiên cứu chi tiết. Các nỗ lực khám phá vẫn đang tiếp tục, dữ liệu hoàn thiện về các bản khắc này dự kiến sẽ được công bố trong một cuốn sách xuất bản thời gian tới.