Có 5 lý do chính dẫn đến cuộc chiến Mỹ-Trung trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương, tờ New Strait Times dẫn lời PGS Evan N. Resnick thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế S. Rarajatnam (RSIS) hôm 13/1 cho biết.

Lý do đầu tiên được PGS Resnick nhắc đến là sự trỗi dậy của Trung Quốc. Trong bài viết của mình, Resnick nhận định, sự phát triển của nền kinh tế Trung Quốc kể từ khi thực hiện chính sách mở cửa của Đặng Tiểu Bình năm 1978 là một mối quan tâm lớn đối với Mỹ. Ông cho rằng trong vòng 10 năm tới, Trung Quốc, hiện là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, có khả năng sẽ vượt Mỹ về GDP tính theo sức mua tương đương. Ngoài ra, ngân sách của Trung Quốc cho việc hiện đại hóa Quân đội giải phóng nhân dân PLA cũng nhiều hơn.

Theo PGS Resnick, ngân sách quân sự của Trung Quốc tăng với tốc độ bình quân 10,3% mỗi năm trong giai đoạn 2001 – 2011. Đến năm 2012, ngân sách quốc phòng của nước này lần đầu tiên vượt mốc 100 tỷ USD. Siêu cường quốc đang lên Trung Quốc sẽ tối đa hóa an ninh của mình bằng cách mở rộng ảnh hưởng và kiểm soát tại các khu vực lân cận. Resnick nhấn mạnh, cần hiểu rõ những hành động tuyên bố chủ quyền rộng lớn và những nỗ lực ngày càng trắng trợn của Trung Quốc trong việc lấn át các đối thủ trong khu vực.

Tàu tấn công đổ bộ USS Peleliu trong chuyến thăm hữu nghị Hồng Kông ngày 15/4/2013.

Lý do thứ hai, theo Resnick, tầm ảnh hưởng của Mỹ tới châu Á hay chiến lược tái cân bằng của Tổng thống Barrack Obama có thể dẫn đến căng thẳng gia tăng cũng như một cuộc chiến tranh tiềm tàng giữa hai nước Mỹ-Trung trong khu vực Đông Á . “Nhà Trắng không chỉ đẩy mạnh việc triển khai quân sự tới Australia, Hàn Quốc, Philippines, và Singapore,” Resnick nói, “mà còn tìm cách tăng cường quan hệ quốc phòng với các đối tác khu vực khác, bao gồm Ấn Độ, New Zealand, Indonesia, Malaysia, Việt Nam, Campuchia và thậm chí cả Myanmar.”.

Thứ ba, các cam kết an ninh của Mỹ với các đồng minh trong khu vực châu Á đã khuyến khích những nước này “quả quyết” hơn khi thương lượng với Trung Quốc về vị thế và chủ quyền. “Ngay cả khi Mỹ không thực hiện chiến lược tái cân bằng, việc Trung Quốc phá vỡ an ninh khu vực là điều không tránh khỏi. Nước này chắc chắn vẫn sẽ tăng cường sức mạnh trong khu vực mà ngoài sự thống trị của quân đội Mỹ, còn có sự hiện diện của  các đồng minh và các đối tác chiến lược của Mỹ.”, PGS Resnick cho biết.

Lý do thứ tư mà PGS Resnick đưa ra là hầu hết các quốc gia trong khu vực châu Á -Thái Bình Dương dựa vào sự bảo vệ quân sự của Hoa Kỳ trong khi việc phát triển kinh tế thì dựa vào Trung Quốc. Ông nói: “Rõ ràng, các cuộc tranh cãi về lãnh thổ và ngoại giao làm xáo động Đông Á có liên lụy đến Trung Quốc nhiều hơn là Mỹ. Kết quả của những cuộc tranh luận đó ảnh hưởng sâu sắc đến an ninh quốc gia của một nước gần gặn như Trung Quốc hơn là so với nước Mỹ xa xôi”.

Cuối cùng, Resnick đổ lỗi cho cả Bắc Kinh và Washington khi không thiết lập một bộ quy tắc để đảm bảo hài hòa cạnh tranh địa chính trị giữa hai bên. Để tránh bùng nổ chiến tranh thế giới thứ ba, Resnick nhận định, các nhà phán quyết Bắc Kinh phải ý thức được rằng cán cân cân bằng sức mạnh quân sự khu vực sẽ không nghiêng về phía Trung Quốc. Họ phải hiểu rằng Trung Quốc sẽ phải chịu những “tổn thương không đáng có” nếu nước này châm ngòi cho bất kỳ cuộc chiến tranh nào chống lại Hoa Kỳ, hay các thế lực khác trong khu vực.

Resnick cũng khuyến nghị phía lãnh đạo Mỹ nên chấp nhận sự thực rằng Trung Quốc là một cường quốc đang phát triển trong khu vực. Ông nói “Đồng thời, các nhà phán quyết Mỹ phải chấp nhận rằng sức mạnh ngày càng tăng cũng như sự bất ổn nghiêm trọng của Trung Quốc đòi hỏi Mỹ phải tiếp cận cẩn trọng và ‘nhẹ tay’ hơn nhằm phản ánh một cách tinh tế hơn tầm quan trọng sống còn của Mỹ tới khu vực”. PGS. Resnick cũng khẳng định Trung Quốc và Mỹ cần có sự hiểu biết lẫn nhau để duy trì an ninh khu vực.

N.T