Trong khi chiến sự ngày hôm trước vẫn nóng bỏng thì hôm nay ở cả Donetsk và Lugansk, phe ly khai và Kiev đều đạt những thỏa thuận ngừng bắn một cách bất ngờ.

Những ngày qua, chiến sự ở Ukraine vẫn nóng bỏng ở nhiều nơi trong khu vực miền Đông và không có dấu hiệu gì về một cuộc đàm phán của quân ly khai và quân đội Ukraine. Tuy nhiên, sáng nay (theo giờ Việt Nam) một loạt báo Ukraine đưa tin quân ly khai và quân đội Ukraine đã đạt thỏa thuận ngừng bắn ở sân bay Donetsk và Lugansk.

Theo tin tức của Unian, trong cuộc thị sát của một Trung tướng Nga và một Trung tướng Ukraine đến sân bay Donetsk, đại diện nhóm liên lạc các bên đã đạt thỏa thuận ngừng bắn tại sân bay này cũng như đề ra các biện pháp để giám sát quá trình ngừng bắn.

Theo Itar-Tass, đại diện quân đội Ukraine và đại diện Cộng hòa Lugansk tự xưng hôm qua cũng đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn từ ngày 5/12. Đồng thời hai bên nhất trí sẽ rút các vũ khí nặng khỏi khu vực đường liên lạc giữa phe ly khai Lugansk với quân đội Ukraine.

Trong diễn biến chiến sự căng thẳng của những ngày gần đây, các thỏa thuận đạt được của hai bên như vậy khiến dư luận không khỏi bất ngờ. Tuy vậy, nếu xem quyết định này như một sách lược tình huống của cả hai bên thì đây là điều dễ hiểu.

Như tin tức chúng tôi đã đưa, trong thời gian qua, cả quân đội Ukraine và lực lượng ly khai đều có những khó khăn lớn về nhiều mặt.

Trước hết hãy nói về những khó khăn của quân ly khai vì có vẻ như họ đang gặp nhiều rắc rối hơn.

Sau cuộc bầu cử do phe ly khai tự tiến hành ở khu vực Donbas mà cụ thể là gồm 2 nước cộng hòa tự xưng là Lugansk và Donetsk, có những thông tin cho thấy có sự tranh giành quyền lực trong nội bộ phe ly khai.

Đầu tiên là vụ tai nạn của ông Pavel Gubarev – Thống đốc nhân dân đầu tiên của Donetsk. Hôm 12/10, khi ông này đang lái xe đi dọc theo Donetsk thì bị những kẻ lạ mặt xả súng vào ô tô khiến ông mất lái đâm vào cột bê tông và sau đó phải vào viện Rostov-on-Don trên đất Nga cấp cứu.

Có ý kiến nghi ngờ rằng vụ tai nạn là dấu hiệu một vụ thanh toán trong nội bộ vì vụ việc xảy ra ngay trên khu vực do phe ly khai kiểm soát. Mặt khác, vụ việc xảy ra ngay trước khi cuộc bầu cử do phe ly khai ở miền Đông tự tổ chức và Đảng Novorossia của ông Gubarev đã không được tham gia cuộc bầu cử này.

Gần đây, các báo chí của Ukraine như Expres, Ukrinform lại nhiều lần nói đến các vụ đánh giết lẫn nhau giữa những nhóm vũ trang ly khai. Điển hình nhất là vụ đụng độ tại Anthracite mới đây khiến một thủ lĩnh của một trong hai nhóm ly khai và 12 tay súng khác thiệt mạng.

Các tờ báo nói trên cũng nói đến các vụ biểu tình của dân chúng miền Đông như biểu hiện phản kháng của họ đối với những tay súng ly khai. Mới đây nhất, Tổng thống Ukraine khi trả lời một kênh truyền hình Đức cũng khẳng định rằng đang ngày càng có nhiều người dân ở miền Đông bức xúc với các nhóm ly khai.

Một tay súng ly khai Ukraine.

Đó là chưa kể đến một số thông tin còn nói đến những nhóm vũ trang ngầm chống lại phe ly khai. Nếu tất cả những điều đó là sự thực, không phải chiến dịch tuyên truyền của Kiev thì tình hình quân ly khai đang rất khó khăn tồi tệ.

Về phía quân đội Ukraine, không phải là không có khó khăn. Mặc dù các tờ báo không nói trực tiếp đến bế tắc của họ nhưng qua những tin chiến sự thấy rất rõ ràng quân Ukraine thời gian qua vẫn ở thế bị động.

Cụ thể là họ đã quyết định xây dựng 30 km chiến hào với những lô cốt kiên cố, những hào chống tăng ở đường liên lạc với Lugansk để chờ đợi một cuộc tấn công quy mô của quân ly khai mà họ tin rằng sắp xảy ra.

Tại Donetsk, quân đội Ukraine trú đóng trong sân bay Donetsk phải thường xuyên chịu áp lực từ những vụ bắn phá quấy rối của quân ly khai. Mỗi ngày quân ly khai tổ chức hàng chục lần bắn phá quấy rối gây thương vong và căng thẳng cho quân đội Ukraine. Những điều này thường xuyên được cập nhật trong các cuộc họp báo do Trung tâm Thông tin và Phân tích của Hội đồng An ninh và Quốc phòng Ukraine tổ chức.

Về mặt hậu cần, sau sự thất bại trong chiến dịch quân sự mà Kiev tổ chức từ tháng 4 đến tháng 9 ở miền Đông, quân đội Ukraine bị hao hụt một lượng lớn vũ khí trang bị. Sự hao hụt đó đã không được bù đắp kịp thời. Điều này được Tổng thống Ukraine nói rõ trong chuyến thăm của ông đến Mỹ.

Phát biểu trước Quốc hội Mỹ, ông đã kêu gọi người Mỹ viện trợ vũ khí sát thương. Khi cảm ơn về lô viện trợ chăn màn và kính nhìn đêm, ông nói: “Chăn màn cũng cần thiết nhưng nó không thay được súng đạn”.

Công nghiệp quốc phòng Ukraine có quan hệ hợp tác mật thiết và có thể nói là phụ thuộc Nga. Bởi vậy, khi Ukraine cắt đứt quan hệ với Nga, công nghiệp quốc phòng của họ đã không đủ sức bù đắp sự hao hụt vũ khí trang bị cho quân đội của mình.

Một xe bọc thép của quân đội Ukraine được gia cố thêm các thanh sắt xung quanh để tăng khả năng sống sót khi gặp các súng chống tăng hạng nhẹ.

Trong khi đó, Mỹ và các nước NATO vẫn chưa sẵn sàng để viện trợ vũ khí sát thương cho Kiev vì lo ngại kích động căng thẳng với Nga.

Có lẽ một trong những lý do quan trọng cũng cần phải nhắc đến trong quyết định “hưu chiến” này là điều kiện thời tiết. Ở Ukraine giờ đây đã bắt đầu vào mùa đông giá lạnh mà dự trữ than của Ukraine đã xuống mức rất thấp. Mới đây, ông Thứ trưởng Bộ Năng lượng của nước này đã tiết lộ họ đang xem xét nhập than của Australia hoặc Việt Nam để bổ sung sự thiếu hụt. Đó là chưa kể nguồn khí đốt – nguồn năng lượng chính để cho người Ukraine sưởi ấm qua mùa đông, hiện vẫn đang phụ thuộc vào Nga.

Thời tiết cũng ảnh hưởng đến phe ly khai vì Kiev đã quyết định cắt các nguồn khí đốt cho các khu vực do phe ly khai kiểm soát. Do vậy, việc quan trọng với phe ly khai bây giờ là phải lo giải quyết nhu cầu sưởi ấm trong mùa đông của cả dân chúng và binh sỹ.

Như vậy, cả phe ly khai và quân đội Ukraine đang gặp những khó khăn nội tại của mình. Cả hai đã nỗ lực hết sức nhưng chưa thể đánh một đòn quyết định vào đối phương do vậy họ buộc phải “hưu chiến” để tích trữ lực lượng. Tuy nhiên, cũng giống như thỏa thuận ngừng bắn ở Minsk hôm 5/9, tình hình vẫn còn ẩn chứa nhiều diễn biến phức tạp và chưa thể nào tin tưởng rằng sau thỏa thuận này tình hình miền Đông Ukraine sẽ yên bình qua mùa đông.

Trần Vũ