Với tính năng Instant Articles, Facebook tạo nên một làn sóng tranh cãi liên quan tới sự phát triển của nền báo chí thế giới.

Facebook “bán báo“

Sau nhiều thông tin rò rỉ về Instant Articles (Báo chí tức thời), mới đây, Facebook đã chính thức ra mắt tính năng này.

Cụ thể, từ ngày 13/5, Facebook bắt đầu triển khai Instant Articles, trong đó Facebook sẽ hiển thị tin tức, video từ các báo một cách trực tiếp qua giao diện mạng xã hội, thay vì người dùng phải bấm vào đường link bài báo rồi đợi nội dung được tải về qua một bước trung gian.

Nói cách khác, với tính năng mới này, Facebook sẽ hiển thị đầy đủ nội dung tin tức và video trên News Feed của người dùng mà không cần phải mở sang tab mới hoặc là mở trình duyệt phụ trong app Facebook trên di động.

Hiện nay, lưu lượng vào các trang web từ Facebook đang chiếm một phần đáng kể. Phải thừa nhận một thực tế rằng, người dùng có thể dễ dàng tiếp cận nguồn thông tin dồi dào và phong phú trên Facebook nói riêng và mạng xã hội nói chung. Chỉ cần chia sẻ một đường link trên trang cá nhân thì thông tin và nội dung trong link này sẽ có thể tiếp cận đến nhiều người dùng khác.

Nói tóm lại, Instant Articles tạo sự thuận tiện tối đa cho người dùng khi tiếp cận thông tin nhanh chóng và đầy đủ mà trực tiếp. Nhưng thay đổi mới này của Facebook có ảnh hưởng như thế nào với hệ thống báo chí thế giới, đặc biệt là nền báo chí Việt Nam?

Lợi ích trước mắt

The Journal thống kê trong tháng 3/2015, bên cạnh lượt độc giả truy cập trực tiếp thì 60% referral traffic của các báo lớn là đến từ Facebook (referral traffic là lượt truy cập đến từ những nguồn website khác – như Facebook, blog… – về website của báo thông qua một liên kết mà báo đã đặt trên site đó).

Còn theo nghiên cứu của Reuters, có đến 44% người dùng Facebook bấm vào các đường link tin tức hiện trên News Feed của họ. Hiện Facebook đã hợp tác cùng các hãng truyền thông BBC News, The Guardian, National Geographic, NBC, The New York Times, Spiegel, The Atlantic, Bild và BuzzFeed.

“Instant Articles cho phép báo chí xuất bản bài viết với tốc độ nhanh chóng và có khả năng tương tác cao, trong khi vẫn có thể kiểm soát nội dung các bài báo và mô hình kinh doanh của họ. Điều này sẽ có lợi cho cả nhà xuất bản báo chí và người dùng”, Chris Cox – Giám đốc sản phẩm của Facebook khẳng định.

Như vậy, Facebook khiến việc chia sẻ tin tức của báo chí trở nên dễ dàng hơn. Chẳng hạn, khi New York Times đăng một bài viết thông qua tính năng Instant Articles, người đọc sẽ nhanh chóng tiếp cận bài viết đó, trong khi nếu bấm vào đường link, họ sẽ phải chờ trung bình khoảng 8 giây để trình duyệt tải hết nội dung.

Trong thời đại công nghệ ngày càng được cải thiện, xu hướng all-in-one (tất cả trong một) đang “nở rộ” thì việc thay đổi của Facebook là một điều đương nhiên. Và việc độc giả bị Facebook “thu hút” và việc số lượng độc giả truy cập trực tiếp vào các báo giảm mạnh cũng là “một sớm một chiều”.

Instant Articles ra đời chính là yếu tố dung hòa tất cả, tạo sự thuận tiện cho người dùng khi tiếp cận thông tin, thu lợi cho Facebook nếu các báo đặt quảng cáo và các báo điện tử thì có thể tăng cường độ tương tác và ảnh hưởng tới độc giả, từ đó dần khẳng định vị trí của mình.

Thách thức tiềm tàng

Trung bình, 60% lượng truy cập của các publisher lớn đến từ Facebook.Theo các nhà phân tích, với tính năng “Instant Articles”, Facebook sẽ thực sự làm thay đổi mối quan hệ giữa mạng xã hội và giới truyền thông. Các ấn phẩm báo chí sẽ nhận thấy một tỷ lệ phần trăm lớn lưu lượng truy cập của họ (gồm doanh thu quảng cáo) do Facebook giới thiệu.

Tuy nhiên, điều gì cũng có hai mặt của nó. Khi mối quan hệ hợp tác đã trở nên sâu rộng, báo chí có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ mới. Facebook thường xuyên thay đổi thuật toán của họ để kiếm lợi nhuận càng cao càng tốt.

Trước đây, các fanpage vốn hoạt động tự do và miễn phí, nhưng càng ngày Facebook càng có những chính sách mới để hạn chế số lượt tiếp cận nội dung (reach) nhằm buộc chủ fanpage phải chi tiền mới mong có được lượt reach cao.

Từ cuối tháng 4 vừa qua khi tiến hành thay đổi thuật toán của mình khiến những Post xuất hiện trên News Feed của người dùng thay đổi đáng kể, đặc biệt là những post đến từ các Fanpage. Điều này đã chấm dứt thời đại “hoàng kim” của các publisher được phép “dùng chùa” khi đăng nội dung lên Face.

Liệu rằng trong tương lai Facebook có tiếp tục thay đổi tương tự với những bài báo của các đối tác? Và nếu báo chí quá phụ thuộc vào Instant Articles thì liệu có phải “tầm gửi leo cây”?

Kiều Hương