Chiếc phi cơ cảnh báo sớm hiện đại nhất hiện nay, Phi cơ E-2D Advanced Hawkeye mà Mỹ bán cho Nhật Bản sẽ giúp Tokyo phát hiện các mối đe dọa trên không mà tàu chiến không thể dò tìm được.

Ngày 1/6, Cơ quan Hợp tác An ninh Quốc phòng Mỹ (DSCA) tuyên bố rằng Bộ Ngoại giao Mỹ chấp thuận đề xuất bán 4 phi cơ cảnh báo sớm trị giá 1,7 triệu USD cùng các thiết bị hỗ trợ khác cho Nhật Bản.

Phi cơ E-2D Advanced Hawkeye.

Phi cơ E-2D Advanced Hawkeye là một loại máy bay do thám, được trang bị các công nghệ có thể giúp phát hiện kịp thời các mối đe dọa từ trên không mà các tàu chiến không thể dò tìm được, nhờ đó bảo vệ các tàu trên biển.

Tổ bay của phi cơ gồm có 2 phi công cùng 3 sĩ quan hải quân. Máy bay đóng vai trò là một trung tâm tham mưu và liên lạc, có thể được triển khai để do thám trên mặt đất và trên biển, thực hiện các nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn và điều phối giao thông trên không cho các máy bay dân sự.

Không quân Nhật Bản hiện có trong tay 13 phi cơ Hawkeyes E-2C, một phiên bản cũ của E-2D cho các nhiệm vụ cảnh báo sớm. 5 chiếc E-2D đầu tiên được bàn giao cho Phi đội Mẫu hạm Số 1 trên tàu sân bay USS Theodore Roosevelt.

Phi cơ E-2D được hãng sản xuất Northrop Grumman miêu tả là “một vũ khí thay đổi cung cách kiểm soát và chỉ huy chiến trận của Hải quân Mỹ. Với khả năng phát hiện đối phương, điều phối hoạt động của các phi cơ chiến đấu, đồng thời bảo vệ các đội tàu sân bay khỏi nguy hại, E-2D Advanced Hawkeye là một trong những loại khí tài để hoàn thành bất kỳ nhiệm vụ nào một cách hiệu quả”.

Bốn chiếc E-2D dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm 2019 và sẽ dần thay thế các mẫu E-2C mà Nhật Bản đang có. Tháng 5 vừa rồi, Bộ Ngoại giáo Mỹ cũng đã chấp thuận một thương vụ bán 17 trực thăng V-22 Osprey có tổng trị giá 3 tỉ USD cùng các phụ kiện đi kèm cho Nhật Bản.

DSCA nhấn mạnh rằng thương vụ này cũng phù hợp với lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ bởi “Nhật Bản là một trong những thế lực chính trị và kinh tế lớn tại Đông Á cũng như phía Tây Thái Bình Dương và là một đối tác quan trọng của Mỹ trong việc đảm bảo ổn định và hòa bình trong khu vực”. Chúng sẽ được đặt tại Okinawa, tại đây Nhật Bản sẽ có thể theo dõi tình hình đảo Ryukyu và biển Hoa Đông.

Hợp tác quốc phòng từ lâu đã được Mỹ và Nhật Bản bàn tới. Gần đây nhất, tháng 4/2014, Nhật Bản đã ký kết thỏa thuận cung cấp các bộ phận tên lửa đất đối không cho Mỹ.

Tháng 5/2015, Thủ tướng Shinzo Abe đã trình lên quốc hội nước này dự luật đề nghị cho phép Nhật Bản cung ứng nhiên liệu và đạn dược cho các đơn vị Mỹ ở mọi nơi nếu Tokyo nhận thấy an ninh quốc gia bị đe dọa, Reuters dẫn các nguồn tin chính phủ và trong đảng cầm quyền Nhật Bản cho biết.

Nhật Bản, cũng như Mỹ, không có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, nhưng tuyên bố có lợi ích ở khu vực này. Đây là nơi tồn tại tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc và các nước láng giềng, trong đó có Philippines. Biển Đông là khu vực chiến lược với lượng hàng hóa trị giá 5.000 tỷ USD được vận chuyển qua mỗi năm, phần lớn có điểm đến và xuất phát là các cảng của Nhật Bản.

Thanh Ngọc