Một ngày dài đã trôi qua và lúc này bạn cảm thấy thực sự mệt mỏi. Bạn đã sẵn sàng lên giường và chìm vào giấc ngủ thoải mái trong 8 tiếng liên tục. Nhưng ngay khi đặt đầu lên gối, đầu óc bạn trở nên hoàn toàn tỉnh táo. Không chỉ là tỉnh táo, nó thậm chí quay mòng mòng như thể bạn vừa uống 3 cốc cà phê espresso. Và rồi đầu óc bạn tua lại đủ thứ, từ những việc xảy ra trong ngày, trong năm, thậm chí trong quãng đời vừa qua, cho đến cả những việc từng nằm trong danh sách phải làm của bạn. Bạn dường như ôn lại tất cả những việc làm, hành động và lời nói trước đây. Sau đó, bạn tiếp tục lo lắng đến những công việc của ngày mai, ngày kia, ngày kìa và ..v..v.. Khoan đã! Bạn đang định đi ngủ cơ mà, bạn nhớ chứ? 

Điều đó có vẻ giống với bạn chứ? Nếu đúng như vậy, hãy yên tâm rằng bạn không phải là người duy nhất. Ai cũng có đôi lần không ngủ được và nhiều người thường xuyên phải chiến đấu với bệnh mất ngủ. Nếu bạn tìm đến các bác sĩ Tây y để giải quyết vấn đề giấc ngủ, chắc chắn bạn sẽ được kê các loại thuốc chữa mất ngủ để cải thiện tình hình. Tuy nhiên, y học cổ truyền lại có cái nhìn tương đối khác về chứng bệnh này. Bước đầu tiên để cải thiện giấc ngủ là tìm hiểu lý do tại sao bạn không thể ngủ ngon, và có thể có đến hàng tá nguyên nhân khác nhau gây ra điều đó.

Một cách đơn giản để hiểu được sự lưỡng phân (phân làm hai nhưng không thể tách rời) của tỉnh thức và giấc ngủ là nắm bắt được khái niệm Âm và Dương. Trong cơ thể mỗi người, phần Dương đóng vai trò như một ngọn đèn điều khiển bên trong giúp kích hoạt các hoạt động, các quá trình chuyển hóa (như tiêu hóa) và giữ ấm cơ thể. Phần Âm có tác dụng cân bằng nhiệt, như một đối trọng với phần Dương, giúp làm mát, nuôi dưỡng và phục hồi cơ thể. Vào ban ngày, phần Dương đạt được trạng thái hưng thịnh nhất, nó tạo ra sức nóng, năng lượng và kích hoạt các hoạt động của cơ thể. Bắt đầu từ tối cho đến đêm, phần Âm sẽ chiếm ưu thế, nó giải nhiệt cho cơ thể, giúp cơ thể đi vào trạng thái nghỉ ngơi và tái tạo bằng một giấc ngủ thư giãn.

Nguyên nhân dẫn đến một số trường hợp mất ngủ chính là sự mất cân bằng giữa Âm và Dương trong cơ thể, thường là Dương thịnh Âm suy. Ví dụ như trạng thái không thể chợp mắt, tâm trí đảo lộn, không thể thư giãn hoặc nhiệt độ cơ thể tăng cao có thể là biểu hiện của tình trạng phần Dương quá cường thịnh. Điều này thường có nguyên nhân từ stress, bạn không thể thoát khỏi công việc và những bon chen của cuộc sống hàng ngày.

Nếu bạn có thể ngủ được, nhưng thường xuyên bị thức giấc hoặc thức dậy giữa chừng và không thể ngủ lại, nhiều khả năng phần Âm của bạn đang bị suy yếu. Điều này có nghĩa là khả năng nuôi dưỡng, giải nhiệt và hồi phục của cơ thể bạn không đủ để đưa bạn vào một giấc ngủ sâu.

Nếu bạn rơi vào một trong hai trường hợp nói trên, bạn phải làm gì đây? Câu trả lời là hãy tìm đến y học cổ truyền và sự giúp đỡ của một bác sĩ châm cứu. Bằng việc trị liệu bằng châm cứu, dùng thuốc đông y, thay đổi thói quen sinh hoạt và thói quen ăn uống, bạn có thể cải thiện chứng mất ngủ của mình. Sau đây là một vài gợi ý có thể có ích cho bạn.

1/ Giảm nhiệt độ. Nếu bạn không thể thư giãn và/hoặc nhiệt độ cơ thể tăng cao, một căn phòng quá nóng hoặc nhiều chăn gối xung quanh chỉ làm vấn đề thêm trầm trọng. Ban đêm là thời gian của Âm và cũng là khoảng thời gian mát mẻ, yên tĩnh nhất trong ngày, vì thế phòng ngủ thoáng mát sẽ mang lại một giấc ngủ ngon hơn.

2/ Đừng ăn no trước khi đi ngủ. Ăn uống quá gần giờ ngủ sẽ dẫn đến mất ngủ do ợ nóng, sôi bụng, đầy hơi và đủ loại khó chịu khác. Trong khi bạn cố gắng để ngủ thì cơ thể bạn phải cố gắng để tiêu hóa thức ăn, một hoạt động mang tính Dương, và thật khó khăn để làm tốt cả hai cùng một lúc.

3/ Tránh dùng chất kích thích. Cà phê là thức uống mang tính Dương vì nó làm nóng và tăng cường hoạt động của cơ thể. Có vẻ như mọi người đều đồng ý rằng uống cà phê vào cuối ngày là một lựa chọn ngốc nghếch, nhưng bạn có biết, vài tách cà phê mạnh vào ban ngày cũng có thể gây cản trở cho chu kỳ ngủ/thức của bạn?

4/ Dùng các thực phẩm giúp cân bằng Âm Dương. Nếu bạn cảm thấy nóng và tỉnh táo vào giờ ngủ, bạn nên tránh các loại thức ăn có mùi vị mạnh và thay thế bằng các loại nhẹ nhàng hơn. Nếu bạn bị thức giấc vào giữa đêm, hãy thử cho thêm các chất béo có lợi và thực phẩm giàu dinh dưỡng vào thực đơn bữa tối. Sau đây là một vài gợi ý cho bạn: các loại hạt, quả bơ, ngũ cốc, rau xanh và thịt.

5/ Dùng âm thanh để làm yên tĩnh đầu óc. Khi không ngủ được, tôi thường nghe các bản nhạc trong liệu pháp thôi miên, chúng đưa tôi vào trạng thái giống như được dùng thuốc, và giúp tôi ngủ ngon cả đêm. Tôi cũng thường nghe các loại âm nhạc giúp tôi đi vào giấc ngủ bằng cách sử dụng sóng não delta, một loại sóng não có cùng tần số với sóng não phát ra khi thiền định và ngủ sâu. Đầu óc của bạn sẽ được hoàn toàn được nghỉ ngơi khi nghe những giai điệu thư giãn như thế.

6/ Kiểm tra lại các loại thuốc bạn đang sử dụng. Nhiều đơn thuốc có thể làm rối loạn giấc ngủ của bạn, một vài trong số đó có thể kể đến như thuốc chống histamine, thuốc huyết áp, thuốc hen suyễn và thuốc lợi tiểu.

7/ Tập thể dục, nhưng không phải ngay trước khi đi ngủ. Nếu như stress, cảm xúc mạnh hoặc rối loạn tâm trí khiến bạn không thể ngủ được, một bài tập thể lực vào buổi sáng sẽ giúp bạn ngủ ngon hơn. Nếu bạn bị thức giấc giữa chừng và không thể ngủ lại, các bài tập nhẹ nhàng trong ngày như đi bộ, yoga hoặc khí công là một lựa chọn tốt dành cho bạn.

8/ Điều chỉnh ánh sáng. Điều này cũng tương tự như việc vận dụng Âm và Dương. Để giúp cơ thể sinh ra một số hoóc-môn nhất định có tác dụng điều hòa giấc ngủ, bạn hãy dành nửa giờ mỗi ngày trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời (Dương) và giữ phòng ngủ càng tối càng tốt (Âm). Nếu không thể ra ngoài nửa giờ mỗi ngày, bạn có thể bù lại lượng ánh sáng cần thiết bằng cách sử dụng bóng đèn có lượng quang phổ cao (full-spectrum) cho ánh sáng gần giống ánh sáng tự nhiên của mặt trời.

9/ Chuẩn bị sẵn sàng. Thư giãn vào buổi tối là một phần quan trọng để bạn chuyển từ trạng thái Dương sang trạng thái Âm và đi vào giấc ngủ. Hãy tắt hết máy tính một hoặc hai giờ trước khi đi ngủ, vì màn hình máy tính phát ra ánh sáng giống như đèn huỳnh quang và có thể làm rối loạn quá trình đi vào giấc ngủ của bạn. Bạn cũng có thể đọc thứ gì đó và giúp cơ thể thư giãn, giờ đi ngủ đã đến rồi!

Lynn Jaffee là một bác sĩ châm cứu và cũng là đồng tác giả của cuốn sách Simple Steps: The Chinese Way to Better Health. Bài viết này được đăng lần đầu trên website: AcupunctureTwinCities.com.

Tác giả: Lynn Jaffee, Dịch giả: Minh Nữ, 2 Tháng Chín , 2015

Theo Việt đại kỷ nguyên

Filed under: Bệnh hệ thần kinh Tagged: Giấc ngủ