[Bài viết được đăng trên báo Sức Khỏe & Đời Sống số ngày 14.01.2016]

Tại sao việc sống gần thiên nhiên giúp chúng ta khỏe mạnh hơn?

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng việc sống gần gũi với thiên nhiên giúp chúng ta có sức khỏe tốt hơn.

Điển hình là theo một công trình nghiên cứu ở Hà Lan được đăng trên tạp chí khoa học Journal of Epidemiology and Community Health, những người dân sống gần một công viên cây xanh hay một rừng cây thiên nhiên với khoảng cách đi đến đó không quá 1km ít có nguy cơ bị trầm cảm hoặc lo âu hơn so với những người sống ở nơi đô thị đông đúc. “Đây là một kết quả tích cực khi nó cho thấy rằng, khi con người càng sống gần với thiên nhiên, sức khỏe của họ cũng có xu hướng tốt hơn,” nhận định của Tiến sĩ David Rakel đến từ Khoa Y trường Đại học Wisconsin.

Kết quả trên được rút ra trên cơ sở nghiên cứu bệnh sử của 345.143 người dân ở Hà Lan, với 24 tình trạng bệnh tật được đưa vào tiêu chí đánh giá bao gồm nhiều bệnh về cơ tim, hô hấp và thần kinh. Sau đó, những dữ liệu này được so sánh tương quan với tỉ lệ mảng xanh hiện hữu trong phạm vi bán kính từ 1km đến 3km tính từ nơi ở của mỗi người dân được khảo sát.

Kết quả cho thấy những người dân sống trong môi trường đô thị đông đúc thường xuyên mắc phải 15 trong số 24 loại bệnh tật được đánh giá, đứng đầu trong danh sách này là rối loạn lo âu và trầm cảm.

Ở những khu dân cư mà tỉ lệ mảng xanh chiếm 10% diện tích, chỉ có 2,6% người dân mắc phải chứng rối loạn lo âu. Còn ở những khu vực mà mảnh xanh chiếm đến 90% diện tích, tỉ lệ người dân bị rối loạn lo âu chỉ còn 1,8%. Khảo sát chứng trầm cảm cũng cho ra kết quả tương tự: Khu vực đô thị có 3,2% người dân bị trầm cảm, trong khi tỉ lệ này ở các khu dân cư ngoại ô và gần gũi với thiên nhiên hơn chỉ còn 2,4%. Kết quả này chỉ thể hiện rõ ràng khi mảng xanh nằm trong bán kính 1km kể từ nhà dân, trong khi khảo sát ở bán kính 3km không cho thấy sự chênh lệch đáng kể.

Các nhà nghiên cứu cũng khám phá ra rằng những trẻ em và người nghèo sống trong các khu ổ chuột chịu nhiều thiệt thòi về mặt sức khỏe khi không được sống trong những nơi ở có mảnh xanh và thiên nhiên trong lành.

Nghiên cứu cũng cho thấy có rất nhiều nhân tố khác nhau góp phần tạo nên lợi ích về mặt sức khỏe con người của việc sống gần thiên nhiên.

Một ví dụ điển hình chính là ánh sáng mặt trời – một nhân tố đã được giới khoa học chứng minh là có lợi cho sức khỏe và giúp làm giảm nguy cơ mắc phải chứng Trầm cảm theo mùa (Seasonal Affective Disorder – SAD). Theo Tiến sĩ Rakel, ánh sáng mặt trời có tác dụng cung cấp vitamin D cho da người, tốt cho cơ bắp và giúp tinh thần chúng ta phấn chấn hơn. Tương tự, nhiều khảo sát đã chứng minh được rằng không khí trong lành ở nhiều công viên cây xanh là một nhân tố khuyến khích người dân chăm tập thể thao và vận động ngoài trời hơn bình thường. Thống kê từ nhiều cuộc nghiên cứu cho thấy lợi ích lớn nhất mà các mảng xanh mang lại cho sức khỏe con người chính là khả năng giúp cho chúng ta thư giãn tinh thần và giảm stress của chúng.

“Công trình nghiên cứu ở Hà Lan có ý nghĩa không chỉ với các nhà quy hoạch đô thị; ngay cả giới kiến trúc sư và thiết kế nội thất cũng nên tham khảo nó,” – nhận định của giáo sư Richard Ryan chuyên về tâm lý và tâm thần học đến từ Trung tâm Y Tế trường Đại học Rochester. Một nghiên cứu của ông đã cho ra kết quả rằng những cư dân nào dành nhiều thời gian tham gia các hoạt động ngoài trời sẽ có nhiều năng lượng và sức khỏe tốt hơn so với những người chỉ ru rú trong nhà hoặc nhốt mình trong các tòa nhà văn phòng máy lạnh. Công trình nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng việc quy hoạch nhiều mảng xanh trong khu dân cư chính là một biện pháp hiệu quả để cải thiện sức khỏe của toàn bộ cộng đồng dân cư đó.

Những lợi ích cụ thể của việc sống gần gũi với thiên nhiên

1. Giảm cân và có một cơ thể khỏe mạnh hơn:

Nhiều nghiên cứu đã cho thấy những người dân sống gần công viên cây xanh hoặc rừng cây tự nhiên có nồng độ cortisol hormone gây stress trong nước bọt thấp hơn hẳn so với những người sống trong các khu đô thị với mật độ bê-tông hóa cao.

Các nhà khoa học Nhật Bản đã khám phá ra rằng một lần bách bộ trong công viên cây xanh giúp cơ thể người giảm 12% mức độ cortisol và hạ thấp được 7% các hoạt động gây âu lo và căng thẳng thần kinh trong não. Theo công trình nghiên cứu này, đi bộ trong công viên cây xanh còn giúp con người giảm được 1% huyết áp và 5% nhịp tim. Bạn càng dành nhiều thời gian tận hưởng mảng xanh và thiên nhiên trong lành, các hoạt động trong cơ thể bạn càng được cân bằng và điều hòa, và điều này tốt cho cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của bạn.

2. Giảm stress và duy trì tinh thần phấn chấn, lạc quan:

Các nhà khoa học khẳng định rằng việc tận hưởng không gian cây xanh giúp chúng ta chống trầm cảm, cải thiện tâm trạng và khả năng ghi nhớ của bản thân.

Trong một nghiên cứu ở Michigan, những người tham gia cảm thấy vui vẻ hơn và thể hiện khả năng ghi nhớ đáng kể sau một chuyến đi bộ trong một mảng xanh tự nhiên; điều này không xảy ra ở nhóm người được yêu cầu đi bộ trong đô thị. Đây là lý do vì sao nhiều người trong chúng ta thích đi chơi xa trong những ngày cuối tuần, thăm thú hoặc cắm trại ở các vùng ngoại ô hoặc những khu du lịch sinh thái hoang sơ trước khi trở lại thành phố vào trước ngày thứ Hai để bắt đầu một tuần làm việc mới.

3. Giải phóng tâm trí để đạt hiệu quả cao hơn trong công việc:

Nếu bạn đang cảm thấy bế tắc trong một dự án mà bạn được giao ở cơ quan, hãy làm theo lời khuyên của các nhà khoa học Scotland: thư giãn bằng một cuốc đi bộ trong công viên cây xanh.

Các nhà khoa học đó đã phân chia những tình nguyện viên tham gia nghiên cứu thành ba nhóm: một nhóm được yêu cầu đi bộ thư giãn trong một khu phố cổ gồm nhiều công trình cổ kính và lưu lượng giao thông ít, nhóm thứ hai được yêu cầu đi bộ trong công viên cây xanh, và nhóm còn lại đi vào khu trung tâm thành phố đông đúc với lưu lượng giao thông cao. Tất cả các tình nguyện viên này đều được cho đeo máy điện não đồ để theo dõi sóng não trong suốt thời gian đi bộ.

Kết quả cho thấy nhóm người trong khu trung tâm đô thị không thực sự cảm thấy thư giãn sau chuyến đi bộ: họ phát ra những sóng não tương đương cảm giác khó chịu và bất an. Trong khi đó, những người đi bộ trong công viên cây xanh phát ra sóng não tương ứng với trạng thái thiền và tĩnh tâm.

Do vậy, nếu bạn có thể ra ngoài nghỉ trưa trong giờ làm việc, hãy đi bộ trong công viên cây xanh chừng hai mươi phút, bạn sẽ cảm thấy thư thái hơn và làm việc hiệu quả hơn vào buổi chiều ngày hôm đó.

4. Nuôi dưỡng sự sáng tạo

Nhịp sống bận rộn khiến nhiều người trong chúng ta liên tục dán mắt vào những chiếc điện thoại và máy vi tính trong những căn phòng máy lạnh ngột ngạt. Trong khi đó, các nhà khoa học ngày nay đã nghiên cứu và khẳng định rằng việc rời khỏi các thiết bị công nghệ điện tử và dành nhiều thời gian hòa mình với thiên nhiên sẽ giúp con người gia tăng 50% khả năng sáng tạo.

Do vậy, lời khuyên ở đây là mỗi khi bạn dành thời gian thư giãn trong công viên cây xanh, hãy dẹp hết laptop và điện thoại, để chúng ở nhà nhằm đảm bảo tối đa hiệu quả thư giãn cũng như những lợi ích khác về mặt sức khỏe.

5. Ngủ ngon hơn

Nếu bạn thường xuyên bị mất ngủ hoặc khó ngủ, việc đi bộ thư thái trong công viên cây xanh chính là một giải pháp vừa đơn giản lại vừa hiệu quả.

Trong một nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Biopsychosocial Medicine năm 2011, các nhà khoa học Nhật Bản khám phá ra rằng thói quen đi bộ trong mảng xanh tự nhiên có tác dụng cải thiện giấc ngủ, giúp con người ngủ sâu và đủ giấc hơn, và có được những khoảng thời gian nghỉ ngơi chất lượng. Và để đạt được hiệu quả thư giãn cao nhất, các nhà khoa học này khuyên độc giả nên đi dạo hoặc chạy bộ ở công viên vào buổi chiều hoặc tối sau khi tan sở – thuận lợi nhất là sau bữa ăn tối, thay vì sáng sớm như nhiều người trong chúng ta thường lầm tưởng.

6. Thư thái hơn với một chút cây xanh trong nhà:

Nếu bạn đang sống trong một khu dân cư đông đúc, và khoảng thời gian duy nhất để bạn có thể tận hưởng thiên nhiên là những buổi đi chơi xa vào cuối tuần hoặc các ngày nghỉ lễ, đừng ngại bổ sung thêm một chút cây xanh trong ngôi nhà hoặc văn phòng làm việc của mình.

Theo các nhà nghiên cứu đến từ Đại học Kansas State, sự xuất hiện của vài chậu cây xanh trong các phòng bệnh nhân trong bệnh viện giúp gia tăng tốc độ hồi phục sức khỏe của người bệnh. Hiệu ứng này đặc biệt thể hiện rõ ở những bệnh nhân hậu phẫu. So với những người bệnh nằm trong phòng không có cây xanh, các bệnh nhân trong phòng có cây xanh không đòi hỏi nhiều liệu pháp giảm đau, huyết áp ổn định hơn, ít bị căng thẳng thần kinh hơn, và có thời gian xuất viện sớm hơn.

Nếu bạn đang cảm thấy căng thẳng trong công việc, hãy đặt vài chậu cây nhỏ xinh trong văn phòng của mình, rồi bạn sẽ cảm thấy tinh thần mình thoải mái và phấn chấn hơn, nhanh chóng lấy lại sự tập trung để làm việc hiệu quả hơn./.

.

~PHAN NGUYỄN KHÁNH ĐAN
Thạc sĩ Kinh Doanh Quốc Tế (Master of International Business)
Giám đốc công ty phát hành sách Con Đường Tri Thức
Website: http://conduongtrithuc2015.wordpress.com

.