Thời gian gần đây, quan hệ Nga – Mỹ có những bước thăng trầm khó đoán, chuyên gia Việt đưa ra ba kịch bản cho mối quan hệ này trong tương lai.

Sau Chiến tranh Lạnh, quan hệ Nga – Mỹ đã xuống dốc đến mức tồi tệ nhất vào đầu năm 2014 sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine.

Hiện Moscow và Washington cũng đã thể hiện một số nỗ lực nhằm giảm bớt căng thẳng nhưng dường như chưa thực chất và thực sự tin tưởng nhau. Quan hệ giữa Nga và Mỹ đang ở trong một trong những khoảng thời gian tồi tệ nhất trong lịch sử quan hệ song phương. Và chínhTổng thống Putin thừa nhận quan hệ Nga – Mỹ đang ở mức thấp nhất. Ông Putin khẳng định: “Đó là lựa chọn của Mỹ chứ không phải sáng kiến của Nga”.

Thế giới mong đợi cái bắt tay cho mối quan hệ Nga – Mỹ

PV Người đưa tin có cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Cảnh Toàn, chuyên viên nghiên cứu của Trung Tâm Nga và SGN (Cộng đồng các quốc gia độc lập) thuộc Viện nghiên cứu châu Âu về triển vọng quan hệ Nga – Mỹ, chuyên gia này cho biết:

“Sớm hay muộn quan hệ Mỹ – Nga sẽ phải tái khởi động và hình thành một quan hệ mới, trật tự mới. Mỹ phải tính đến những lợi ích, tiềm lực của Nga, coi Nga là cường quốc lớn có trách nhiệm trong quan hệ quốc tế, là đối tác bình đẳng, được tôn trọng. Bởi hiện nay đối đầu không là xu thế giữa các cường quốc và không có bên nào có lợi nếu để tình trạng này xảy ra”.

PGS.TS Nguyễn Cảnh Toàn cũng đưa ra dự đoán quan hệ Nga – Mỹ có thể diễn biến theo ba hướng. Kịch bản thứ nhất: Đàm phán trong xung đột lợi ích, đây là kịch bản lạc quan nhất. Trong khi tiếp tục lời lẽ đối đầu và phô trương sức mạnh, Nga – Mỹ bắt đầu có các biện pháp giảm bớt nguy cơ chiến tranh nhưng khó có khả năng đạt thỏa thuận về các vấn đề chiến lược quan trọng như phòng thủ tên lửa.

Kịch bản thứ hai: Nga – Mỹ vừa hợp tác vừa đấu tranh, nhưng đây là kịch bản có vẻ khó xảy ra. Nga – Mỹ là hai đối thủ lớn của nhau nhưng cũng đang dường như hợp tác trong nhiều vấn đề nhưng thực tế không hẳn như vậy (tuần tra biển Đông của Mỹ là một ví dụ).

Kịch bản thứ 3: Sự đối đầu lâu dài Nga – Mỹ, nhưng hạn chế tối đa để Trung Quốc không trục lợi theo kiểu “đục nước thả câu, ngư ông đắc lợi”, do cả hai rút kinh nghiệm chiến tranh Việt Nam, Vùng Vịnh, Afghanistan, Syria…

PGS.TS Nguyễn Cảnh Toàn đưa ra ba kịch bản cho quan hệ Nga – Mỹ

Nhìn chung, bản chất quan hệ Nga- Mỹ là hai bên sẽ tiếp tục đối đầu trong giải quyết các sự vụ quốc tế, nhưng Moscow và Washington sẽ biết gạt những bất đồng trong những thời điểm cần thiết, để thiết lập liên hệ trong các lĩnh vực liên quan đến lợi ích chung.

“Mặc dù Mỹ luôn tìm cách chống Nga, làm cho Nga suy yếu ở mức Mỹ cần (không thể soán ngôi bá chủ của Mỹ) nhưng cũng không để Nga yếu để Trung Quốc lấn lướt cả hai. Những vấn đề nóng trên thế giới như Ukraine, Syria, Iran, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, châu Phi-Trung Đông, châu Á-Thái Bình Dương… thì Mỹ không thể thiếu vai trò của Nga như một cường quốc có trách nhiệm”, chuyên gia này cho biết.

Đưa ra một cái nhìn toàn cảnh hơn, PGS.TS Nguyễn An Hà, Viện trưởng Viện nghiên cứu châu Âu nhận định: “Khó có thể đưa ra dự báo chính xác về quan hệ Nga – Mỹ trong năm 2016 vì mối quan hệ giữa hai cường quốc này vốn “nóng lạnh” thất thường, phụ thuộc nhiều vào thái độ của Mỹ cũng như các yếu tố khó dự đoán như tình hình Ukraina, vấn đề Bắc Phi, Trung Đông, cuộc chiến chống IS, hay giá dầu…”.

Quan hệ đối đầu của hai nước hiện nay sẽ không có lợi cho cả Nga, Mỹ và toàn thế giới.

PGS.TS An Hà nhấn mạnh, trong giai đoạn tới mối quan hệ này vẫn chưa thể thoát khỏi khủng hoảng. Cũng chưa có dấu hiệu nào cho thấy hai bên điều chỉnh chiến lược quân sự của mình trong giai đoạn tới.

Về phía Nga, hiện luôn chỉ trích những chính sách của phương Tây và cho rằng tái cài đặt lại quan hệ Nga – Mỹ là “tuyệt đối” không thể sau một loạt những biện pháp trừng phạt mà phương Tây dành cho Nga.

Mặc dù gần đây cũng đã có nhiều cuộc gặp gỡ cấp cao phản ảnh chiều hướng tích cực, mong muốn khai thông bế tắc trong quan hệ giữa hai cường quốc, nhưng còn quá sớm để nói về triển vọng bình thường hóa quan hệ Nga – Mỹ.

Như vậy, dù còn tồn tại những nghi kị lớn giữa hai nước, đặc biệt khả năng tái cài đặt lại quan hệ trong thời gian trước mắt là rất khó, nhưng cả Nga và Mỹ đã cùng nhận thức về trách nhiệm đối với những vấn đề toàn cầu.

Mối quan hệ giữa hai nước Nga – Mỹ không vì thế mà quay trở lại thời kì Chiến tranh Lạnh. Trong tương lai, Nga – Mỹ vẫn cần nhau. Quan hệ đối đầu của hai nước hiện nay sẽ không có lợi cho cả Nga, Mỹ và toàn thế giới.

Phương Anh