Không cần phải có một “vùng cấm bay”, Mỹ sẽ giúp “chính phủ lâm thời Syria” ở Idlib lớn mạnh thêm để thay thế cho chính quyền hợp pháp của Tổng thống Assad.

Mỹ đang ấp ủ một “Kế hoạch C” ở Syria – đó là quan điểm của Steven Heydemann, học giả về khoa học chính trị tại Đại học Columbia viết trên tờ The New York Times.

Heydemann lập luận rằng Washington không cần một vùng cấm bay “để gây áp lực với Nga và Damascus” mà sẽ dùng theo một cách thức rất quen thuộc.

Lực lượng Mỹ ở Raqqa.

Một điều dễ nhận thấy rằng, các hoạt động của Mỹ ở Syria luôn bị giới hạn bởi Iran và sự hậu thuẫn của Nga đối với chính phủ Bashar al-Assad – người vẫn là lãnh đạo hợp pháp của Syria trong con mắt của cộng đồng quốc tế.

Do vậy những gì giới lãnh đạo Mỹ cần phải thực hiện là làm suy yếu tính hợp pháp của chính phủ Assad và “công nhận một chính phủ khác trở thành đại diện hợp pháp của người dân Syria”.

Ứng cử viên tốt nhất cho vai trò mới chính là nhóm đối lập vốn được biết đến với cái tên “Chính phủ Syria lâm thời” (SIG) ở tỉnh Idlib và đang tham gia vào hệ thống chính quyền địa phương tại đây.

Việc biến SIG trở thành “chính phủ lâm thời hợp pháp của Syria” sẽ giúp liên minh do Mỹ dẫn đầu có “một đối tác đáng tin cậy” trong việc mở rộng quyền kiểm soát trong những tháng tới, bao gồm cả khu vực Raqqa, Heydemann nhấn mạnh.

Theo Sputnik, quan điểm mà Heydemann không phải là mới. Điều này đã từng được Kenneth M. Pollack, cựu chuyên gia phân tích tình báo của CIA đề cập đến trong lời kêu gọi thành lập “một quân đội Syria mới”, để từng bước nâng tầm ảnh hưởng và sau đó tuyên bố trở thành “đại diện cho một chính phủ lâm thời” trong nước.

“Mỹ và đồng minh sau đó sẽ vận động sự công nhận về mặt ngoại giao và cho phép Bộ Quốc phòng được triển khai các nhiệm vụ đào tạo và tư vấn cho lực lượng quân đội mới – mà thực tế nó sẽ trở thành lực lượng chính thức của chính phủ được coi là hợp pháp ở Syria”, Pollack viết trên Tạp chí Ngoại giao hồi năm 2014.

Một ý tưởng tương tự cũng từng xuất hiện trong một báo cáo của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ, trong đó ghi nhận rằng “có khả năng thiết lập một công quốc Salafist ở miền đông Syria, thể theo mục đích trước đó của các cường quốc (phương Tây, các nước vùng Vịnh và Thổ Nhĩ Kỳ ) khi hậu thuẫn cho phe đối lập”.

Kế hoạch C của Mỹ sẽ là lập chính phủ lâm thời ở Idlib.

Điều thú vị hơn là, một kế hoạch tương tự cũng đã được thảo luận chi tiết bởi chính cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton cùng nhóm của bà. Điều này đã được tiết lộ trong các tài liệu rò rỉ của WikiLeaks trước đó.

Tom Malinowski, trợ lý của bà Clinton đã gửi một bức thư tới đội ngũ tư vấn của ông Obama để kêu gọi thực hiện một vùng cấm bay ở Syria mà trong đó sẽ cho phép Quân đội Syria Tự do (FSA) “thiết lập lại quyền kiểm soát lãnh thổ” đối với những khu vực đã bị mất từ trước đó.

Ông lập luận rằng Mỹ sẽ giúp FSA thành lập một “vùng an toàn” ở phía bắc và đảm bảo sự hỗ trợ quốc tế cho các lực lượng đối lập này bao gồm xây dựng tổ chức và hỗ trợ nhân đạo.

Ngoài ra ông còn nhấn mạnh nước nào cung cấp được điều này sẽ có tầm ảnh hưởng lớn đối với Syria trong những năm tới.

Trong ngắn hạn, các học giả và các nhà phân tích Mỹ muốn cắt ra một phần lãnh thổ Syria để đơn phương tuyên bố một chính phủ lâm thời tại đây. Điều này sẽ giúp biện minh cho sự can thiệp quân sự của Mỹ ở Syria, mà trước đó, như Ngoại trưởng Mỹ Kerry thừa nhận là không hợp pháp.

Nhưng điều quan trọng hơn, một chính phủ do Mỹ hậu thuẫn sẽ củng cố sự hiện diện và ảnh hưởng của Washington ở Syria trong nhiều năm tới.

Bình luận về vấn đề này nhà phân tích chính trị Tony Cartalucci chỉ ra rằng, giới chức Mỹ đang nhắm mắt làm ngơ để cho các chiến binh al-Qaeda tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong phong trào “nổi loạn”. Theo báo cáo của Wall Street Journal, hầu hết các khu vực ở Idlib đã rơi vào tay al-Nusra Front (lực lượng gắn kết với al-Qaeda) từ tháng 9/2015.

“Kế hoạch C ở Syria trên thực tế chỉ là một phiên bản cải tiến từ kế hoạch ban đầu. Để tìm kiếm lợi ích đặc biệt cho mình, Mỹ bất chấp tất cả để dùng Idlib cùng với những kẻ khủng bố đang chiếm đóng tại đây trở thành cái gọi là “chính phủ hợp pháp của Syria”, Cartalucci nhấn mạnh trong bài viết của mình trên tờ New Eastern Outlook.

Theo ông, nhiệm vụ tối cao của Mỹ ở Syria là bằng mọi giá khiến ông Bashar al-Assad từ bỏ quyền lực. Do đó dường như Washington cũng quên luôn cả những tội ác không thể tha thứ của al-Qaeda.

Quốc Vinh