Tống thống Nga Vladimir Putin có thận trọng với ông Trump như những đời Tổng thống Mỹ trước? Nước Nga kỳ vọng gì từ Donald Trump?

“Sẵn sàng khôi phục quan hệ”

Ngày 9/11, sau khi ông Donald Trump thắng cử trong cuộc đua vào Nhà Trắng, Tổng thống Nga Vladimir Putin trong một bài phát biểu cho biết Moscow sẵn sàng và mong muốn khôi phục quan hệ song phương với Mỹ.

Tổng thống Nga Vladimir Putin.

“Chúng tôi đã nghe những bài phát biểu của ông Trump khi ông ấy còn là một ứng viên tham gia vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Trong đó, ông Trump tập trung vào việc khôi phục quan hệ giữa Nga và Mỹ”, nhà lãnh đạo Nga nói trước cuộc gặp các đại sứ nước ngoài tại điện Kremlin.

“Chúng tôi hiểu và nhận thức được rằng sắp tới sẽ là một con đường chông gai khi quan hệ Mỹ và Nga đang suy giảm”, ông Putin nói thêm.

Cũng trong cùng ngày, trong một thông điệp gửi tới Donald Trump, Tổng thống Nga đã bày tỏ sự tự tin rằng đối thoại giữa Moscow và Washington sẽ phù hợp với lợi ích của cả hai quốc gia.

Tổng thống Nga nói rằng ông hi vọng “các vấn đề nóng về tình hình quốc tế và việc tìm kiếm các biện pháp hiệu quả đối phó với thách thức an ninh toàn cầu” sẽ được bàn thảo trong đối thoại hai bên.

Hơn hết, ông Putin tự tin sẽ “xây dựng một cuộc đối thoại mang tính xây dựng giữa Moscow và Washington, dựa trên nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và phù hợp với lợi ích của người dân hai nước và của cộng đồng quốc tế”.

Người phát ngôn của Duma Quốc gia Nga Vyacheslav Volodin cũng bày tỏ hi vọng rằng chiến thắng của ông Trump sẽ giúp mở đường cho một cuộc đối thoại mang tính xây dựng hơn giữa Moscow và Washington.

“Quan hệ Nga-Mỹ hiện tại không thể gọi là thân thiện. Hi vọng rằng, với tổng thống Mỹ mới, một cuộc đối thoại cởi mở hơn sẽ được xây dựng giữa hai nước. Quốc hội Nga sẽ hoan nghênh và ủng hộ bất kỳ biện pháp nào đi theo hướng này”, ông nói.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nói rằng Nga sẽ đánh giá chính quyền Mỹ thông qua những động thái của nước này và sẽ có những cách phản ứng tương xứng.

“Chúng tôi sẵn sàng làm việc với bất kỳ nhà lãnh đạo Mỹ nào do người Mỹ lựa chọn. Tôi không thể nói rằng tất cả các nhà lãnh đạo Mỹ trước đây đều luôn dễ đoán. Đây là cuộc sống, là chính trị. Tôi đã nghe nhiều lời lẽ, nhưng chúng tôi sẽ đánh giá bằng hành động”, Ngoại trưởng Sergey nói.

Ông Putin hi vọng gì từ Trump?

Theo giới quan sát, quan hệ Nga-Mỹ hiện đang ở mức thấp nhất kể từ Chiến tranh Thế giới thứ hai. Ông Putin từng nhiều lần nhấn mạnh rằng quan hệ ngày càng xấu đi giữa hai nước “không phải lựa chọn của chúng tôi”.

Ông Putin có hi vọng nhiều vào ông Trump?

Tuy nhiên, có thể thấy rằng mối quan hệ giữa hai cường quốc này có xu hướng sẽ phát triển tích cực trong thời gian tới. Để bắt đầu việc khôi phục quan hệ với Nga, ông Trump cần dỡ bỏ lệnh trừng phạt mà Mỹ áp đặt với Nga do căng thẳng với Ukraine từ năm 2014.

Donald Trump cũng cần thúc giục NATO rút quân ở gần biên giới Nga và quan trọng nhất, có thể tỉ phú bất động sản phải loại bỏ hoặc ít nhất là kiềm chế những dự định của Mỹ cho lắp đặt lá chắn phòng thủ tên lửa ở khắp châu Âu. Đó là một dự án mà Nga cho là mối đe dọa trực tiếp tới an ninh của Moscow.

Nhưng tất cả những động thái trên có thể sẽ “chọc giận” những đồng minh của Mỹ và tác động tiêu cực tới uy tín của Mỹ, đặc biệt là ở Đông Âu, nơi các thành viên NATO cảm thấy “dễ bị tổn thương” trước sự tấn công của Nga.

Tuy nhiên, dường như ông Trump không mấy để ý tới điều đó. Trong các bài phỏng vấn và phát biểu, ông từng cho rằng NATO là một tổ chức đã lỗi thời, và các thành viên của liên minh nên tập trung vào việc tự phát triển quân sự thay vì phụ thuộc vào “cái ô an ninh” của Mỹ.

“Tính tới thời điểm hiện tại, các nước Đông Âu vẫn thấy sự bảo vệ từ phía Mỹ”, Alexander Rahr, chuyên gia Nga về đối ngoại, viết trong một bài phân tích về kết quả bầu cử Mỹ. Nhưng ông nói thêm rằng, dưới thời ông Trump, “Ba Lan và các quốc gia Baltic phải tự thân điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh mới”.

Thượng nghị sĩ Nga Olga Kovitidi nói rằng, khi ông Trump cầm quyền, Mỹ chắc chắn sẽ công nhận việc Nga sáp nhập vùng lãnh thổ Crimea là hợp pháp. Sergei Glazev, cố vấn cao cấp của điện Kremlin, nói rằng Trump, “một người thực dụng”, chắc chắn sẽ đồng ý dỡ bỏ trừng phạt với Nga.

Nhưng dẫu vậy, ông Putin vẫn tỏ ra rất thận trọng khi nói rằng con đường Nga-Mỹ phía trước sẽ “chông gai”. Có thể đơn giản Tổng thống Nga vẫn còn nghi ngại về những gì từng xảy ra trong quá khứ.

Trở lại thời điểm năm 2001, năm thứ hai ông Putin làm Tổng thống, khi đó George W. Bush vào Nhà Trắng, cam kết sẽ cải thiện quan hệ với Nga, nói với báo chí rằng ông “cảm thấy điều gì đó” trong tâm hồn của Putin.

Nhưng chỉ trong vài năm, quan hệ Nga-Mỹ xấu đi trông thấy, phần lớn bởi vì chính quyền Bush ủng hộ cho phong trào dân chủ ở Liên Xô cũ và các quốc gia Đông Âu láng giềng với Nga.

Tổng thống tiếp theo của nước Mỹ lại tiếp tục “điệp khúc” cũ với Nga. Giống như Bush, Tổng thống Obama đưa quan hệ Mỹ-Nga vào chương trình nghị sự trong những tháng đầu tiên nhậm chức.

Nhưng Putin nhận ra rằng chính sách “thiết lập lại” của ông Obama với Nga không thể giải quyết những vấn đề chủ chốt giữa hai bên: NATO vẫn mở rộng hiện diện về phía đông cùng kế hoạch xây dựng lá chắn tên lửa tại châu Âu của Mỹ, và Mỹ vẫn tiếp tục chỉ trích Nga về vấn đề nhân quyền.

Sau khi trải qua những sự việc như trên, chính sách đối ngoại của Nga với Mỹ dường như thận trọng hơn, ít hi vọng hơn vào tổng thống mới của Mỹ.

“Nhìn chung, chúng tôi làm việc với suy nghĩ rằng hai đất nước này đang ở trong tư thế đối đầu, dù cho ai là người đứng đầu đất nước đi chăng nữa”, Fyodor Lukyanov, một chuyên gia hàng đầu về đối ngoại của Nga, cho biết.

Nhưng ông thừa nhận rằng ông Trump có sự khác biệt. Không có Tổng thống Mỹ nào trong lịch sử gần đây bày tỏ rõ ràng mong muốn sẽ xem xét lại những sự can thiệp của chính trị và quân đội Mỹ trên toàn thế giới như Donald Trump.

Hôm 9/11, ông Putin đã nói rõ: “Quan hệ Nga-Mỹ tới mức này không phải là lỗi của Moscow”. Như vậy, trong suy nghĩ của ông Putin, Donald Trump cần phải đưa ra lời đề nghị khôi phục quan hệ hai bên, còn phía Nga có đặc quyền để được thương lượng thêm.

Danh Tuyên