Cây mọc hoang khắp nơi trên đất nước ta. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ và lá. Thu hái vào lúc cây đang và sắp ra hoa, sấy khô phơi âm can (phơi khô trong mát, nơi có nhiều gió không phơi ra nắng), hoặc có thể cùng rễ rửa sạch, phơi khô dùng dần.

Theo y học cổ truyền, bạch đồng nữ có vị đắng nhạt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, lương huyết, giải độc, khu phong, trừ thấp,tiêu viêm… Thường dùng chữa khí hư bạch đới, kinh nguyệt không đều, mụn nhọt lở ngứa, gân xương đau nhức, mỏi lưng, huyết áp cao,…

Một số bài thuốc từ bạch đồng nữ

Hương phụ.

Chữa khí hư bạch đới

(biểu hiện là khí hư có màu trắng, đôi khi vàng, vàng xanh, đôi khi có mùi hôi… kèm theo là các triệu chứng đau mỏi lưng, hông, mệt mỏi toàn thân): Bạch đồng nữ, ích mẫu, ngải cứu, hương phụ, trần bì, mỗi vị 10g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống liền 2 – 3 tuần sau chu kỳ kinh nguyệt. Dùng nhắc lại liệu trình thứ hai vào sau kỳ kinh tháng sau.

Chữa đau bụng kinh: (do khí huyết không thông, khí bị cản trở, làm huyết ứ tắc lại gây đau bụng vùng hạ vị, thường xuất hiện trước, trong hoặc sau khi hành kinh): Lá bạch đồng nữ, hương phụ, ích mẫu, ngải cứu, mỗi vị 6g; nước 300ml, sắc trong nửa giờ, chia 2-3 lần uống trong ngày, khi uống có thể cho thêm ít đường cho dễ uống. Uống trước khi có kinh khoảng 10 ngày, sau đó có thể uống liền từ 2 – 3 tháng, giúp cho khí huyết lưu thông.

Bạch đồng nữ.

Rối loạn kinh nguyệt, kinh không đều, có kinh đau bụng:

Lá bạch đồng nữ, hương phụ, ngải cứu, ích mẫu, mỗi vị 10 – 12g (khô). Sắc uống, ngày 1 thang, khi uống có thể cho thêm ít đường cho dễ uống. Uống sau khi hết kinh độ 5 – 7 ngày. Uống liền 2 – 3 tuần lễ.

Bài thuốc cao hương ngải (của cố GS.TS. Đỗ Tất Lợi) – cao lỏng chế từ lá bạch đồng nữ chữa kinh nguyệt không đều, có kinh đau bụng: Bạch đồng nữ, ích mẫu, ngải cứu, hương phụ, mỗi vị 2g. Sắc 3 lần, cô nước sắc còn lại 20ml, cho đường đủ ngọt, đóng ống 10ml, hàn kính và hấp tiệt trùng (đun sôi và giữ sôi trong 1 giờ). Liều dùng 15 – 30g ở dạng thuốc sắc.

Bác sĩ Thu Vân
(theo suckhoedoisong)