Mất ngủ là căn bệnh phổ biến hiện nay. Có nhiều nguyên nhân mất ngủ, cách phòng và trị cần phối hợp nhiều phương pháp khác nhau. Theo y học cổ truyền, “sự ngủ lấy gốc ở âm huyết mọi nguyên nhân dẫn đến chân âm huyết hao tổn, âm tính không đủ để nuôi dưỡng lên tâm não đều có thể gây rối loạn giấc ngủ, dẫn đến mất ngủ”.

Chè long nhãn hạt sen

Sách của Hải thượng Lãn Ông cho rằng: “Mất ngủ đều bởi âm huyết có thiếu, ba tạng tâm, can, tỳ đều bị tổn thương”. Sau đây xin giới thiệu một số món ăn bài thuốc bổ âm huyết dưỡng cho tâm, can, tỳ theo “đôi chứng trị liệu” có thể tham khảo và sử dụng.

Nếu hay bị mất ngủ sau đợt lo nghĩ, ăn kém, do tâm tỳ hư. Nên ăn vị có tác dụng bổ tâm tỳ, dễ ngủ tốt nhất như bài: món chè hạt sen, long nhãn, nấm mèo, hoặc hoa lý xào tim heo, óc heo nấu canh lá hẹ hạt sen, rau rút nấu canh với xương tủy heo, bí đỏ hầm đậu phụng, hạt sen hầm bao tử heo, tim heo đực tiềm với liên nhục, long nhãn, táo đỏ. Chúng ta cũng có thể uống nước ép táo, nước ép trái dâu. Và có thể sử dụng các món chế biến từ hạt sen, ngó sen, củ sen, hoa lý, rau rút, táo, nhãn, dâu, bơ, bí đỏ, mật ong. Mất ngủ lâu có thể dùng món gà hoặc tim heo tiềm với bài quy tỳ thang gia vị gồm có đảng sâm, bạch truật, phục thần, hoàng kỳ, viễn chí, táo nhân, long nhãn, liên nhục, gừng nướng, đại táo mỗi vị 10 – 12g, cam thảo 6g.

Nếu cảm nóng bứt rứt mất ngủ do âm huyết hư. Nên ăn vị có tác dụng bổ âm, dưỡng huyết, an thần. Tốt nhất nên ăn như: bài trai đồng nấu canh lá dâu hạt sen, hoa lý xào với thịt bò, gỏi ngó sen với thịt vịt, củ sen hầm xương heo, cháo lươn đậu xanh, chè đậu đen táo đỏ, rau diếp sốt cà chua. Hoặc có thể sử dụng các món canh, cháo súp chế biến từ hạt sen, đậu đỏ, đậu xanh, đậu đen, mè đen. Nếu nóng quá khó ngủ nên uống nước: tâm sen 12g, lạc tiên 20g sắc nước uống; hoặc nước uống nhân trần 12g, thảo quyết minh 12g, cam thảo 6g nấu uống như trà.

Nếu người cao tuổi tiểu đêm nhiều mất ngủ nên ăn dùng thêm đậu đen xanh lòng nấu chè ăn hoặc sao vàng nấu nước uống mỗi lần 30 – 40g, hoặc dùng bài gà ác tiềm với bài thận khí hoàn gia vị gồm có thục địa, hoài sơn, đơn bì, sơn thù, phục linh, trạch tả, gừng nướng mỗi vị 12 – 14g.

Trên đây là một số món ăn, bài thuốc có tác dụng phòng trị mất ngủ hiệu quả, dễ chế biến và sử dụng hầu như không có tác dụng phụ.

Khi bị mất ngủ, cần lưu ý nên kiêng dùng các thứ có chất kích thích như: cà phê, thuốc lá, trà đậm và hạn chế thức ăn khô, cay, nóng quá và nếu bụng đầy khó ngủ không nên ăn no trước khi đi ngủ.

Lương y MINH PHÚC
(theo suckhoedoisong)