Chiếc kính độc đáo

Vào mùa hè năm ngoái, những người yêu thiên văn Hà Nội đã rất xôn xao với chiếc kính có kích thước khá lớn do anh Đức Chính tự chế tác. Thời điểm đó, chiếc kính của anh Chính ’khủng’ nhất Hà Nội, và trên cả nước thì chỉ thua chiếc kính do Hội Thiên văn Nghiệp dư TP.HCM chế tác.

Thế nhưng, một thời gian sau kính thiên văn của anh Chính đã nhường vị thế cho ’tác phẩm’ mới của Trương Ngọc Khánh, sinh năm 1991, chủ nhiệm Hội thiên văn nghiệp dư Hà Nội.

Chiếc kính thiên văn đã hoàn thành sau một thời gian dài các bạn trẻ lên ý tưởng và thực hiện. Phía sau là một chiếc kính thiên văn thông thường và kính thiên văn do giới trẻ VN tự chế với thân và ống là nhựa CPV.

Ý định làm một chiếc kính thiên văn có đường kính kỷ lục nhất Việt Nam đã được Trương Ngọc Khánh ấp ủ từ lâu, tuy nhiên, việc làm một chiếc kính với kích thước lớn là điều rất khó khăn.

Cho đến tháng 7 năm ngoái, sau khi Khánh và các bạn trong CLB được một người yêu thiên văn ở TP.HCM gửi ra một mặt gương có đường kính 250 mm, độ dày 19 mm thì mọi công việc mới chính thức bắt đầu.

Bộ phận đặt gương với các điểm tiếp xúc chặt chẽ.

Khánh cho biết, chiếc gương này được làm trong suốt 2 năm trời, và số người ở Việt Nam có thể chế tác được nó là rất ít ỏi. Bởi dù chất liệu đơn giản là gương xây dựng bình thường nhưng gương được mài lõm bằng tay với một chiếc đĩa mài bằng thép tự làm.

Sau khi chiếc gương được mang ra Hà Nội còn phải trải qua một công đoạn khác là tráng bằng một chất liệu rất đặc biệt bằng máy tráng bạc cao cấp. Lúc đó, Khánh cùng một số người bạn của mình mới chính thức bắt tay vào việc chế tạo một chiếc kính thiên văn mới.

Ban đầu, cả nhóm dự định sẽ thiết kế một chiếc kính thiên văn theo mô hình truyền thống, vỏ tròn và làm bằng nhựa CPV. Một vài tấm nhựa được đưa đến, rồi cuộn tròn lại, lúc đó, cả nhóm mới `tá hỏa’ vì lớn quá, chẳng thể di chuyển bằng xe máy hay taxi được.

May mắn thay khi một thành viên trong nhóm là chuyên viên thiết kế đồ họa người Pháp đã tìm ra một mẫu kính thiên văn độc đáo và ấn tượng. Khi ý tưởng này được nêu lên, cả nhóm ngay lập tức đồng ý.

Khánh cho biết: “Lúc lên bản thiết kế trên máy xong thì tụi em nản lắm, cảm giác mọi thứ chẳng liên quan gì đến nhau cả, nhưng rồi bắt đầu làm từng việc một, rồi thấy dần dần cũng thành một chiếc kính mới đẩy nhanh tiến độ”.

Nơi gắn tiêu cự để quan sát các hiện tượng thiên nhiên kỳ thú.

Mong muốn làm kính ’khủng’ hơn

Để làm được một chiếc kính to, theo Khánh, một người là không thể. Với chiếc kính này, sau khi có mẫu thiết kế, ngoài Khánh còn cần có một kỹ sư cơ khí và kỹ sư về quang học.

Khánh cho biết, nếu tự làm kính nhỏ thì không quá khó khăn, vì kính nhỏ phần để gương rất dễ, chỉ đặt lên một miếng gỗ phẳng thôi là đủ, nhưng với mặt gương 250 mm này thì có tới 9 điểm tiếp xúc nên cần phải có sự tính toán rất chặt chẽ của những người am hiểu về thiên văn cũng như cơ khí.

Trương Ngọc Khánh đang lắp kính.

Ngoài ra, khi làm kính thì người thông thạo cơ khí biết cái kết cấu nào chắc chắn, tốt nhất sẽ được áp dụng, làm bên quang thì chỉnh về độ trục của gương sao cho chất lượng tốt nhất. Và người thiết kế thì phải lên ý tưởng, triển khai từng chi tiết các bộ phận một cách thật hợp lý với thực tiễn.

Khi các bộ phận đã được hoàn thiện thì cả 4 người cũng phải ngồi tính toán với nhau về việc đặt thanh gỗ hình bán nguyệt trên đế làm sao cho kính có thể dịch chuyển theo các hướng một cách dễ dàng.

Và cuối cùng, sau 2 năm chờ đợi để có một mặt gương hoàn hảo và sau một thời gian dài triển khai làm kính, chiếc kính thiên văn có kiểu dáng đẹp, gọn đã được hoàn tất.

Khánh hồ hởi cho biết, chiếc kính này giúp người quan sát thấy các hiện tượng gần gấp 400 lần so với quan sát bằng mắt thường, mặt kính rộng nên nhận được nhiều ánh sáng hơn, xem rõ hơn.

Thông thường, chỉ với một chiếc kính có đường kính 150 mm thôi, người ta cũng có thể quan sát Mặt trăng, sao Mộc, sao Thổ, sao Kim và tinh vân. Qua kính, chúng ta nhìn thấy từng vết lồi lõm trên Mặt trăng, thấy sự chuyển động của hành tinh này rất rõ ràng chứ không phải là vẻ mờ ảo như khi chúng ta quan sát bằng mắt thường.

Chiếc kính độc đáo trong đêm giới trẻ Hà Nội chờ đợi để quan sát nguyệt thực toàn phần vào rạng sáng 16/6.

Điều đặc biệt nữa là nhờ thiết kế tiện lợi nên chiếc kính di chuyển theo các hướng trong không gian rất tốt, Khánh cũng sẽ lắp thêm một bộ phận để kính tự xoay theo vòng xoay của các hành tinh.

Trong thời gian qua, vào những dịp quan sát các hiện tượng kỳ thú của thiên nhiên như nguyệt thực, nhật thực, siêu Mặt trăng hay tinh vân, chiếc kính độc đáo này đều được các thành viên trong Hội thiên văn nghiệp dư Hà Nội chia sẻ cho nhau khi chiêm ngưỡng. Tuy nhiên, với nhiều bộ phận rời phức tạp, chỉ một vài bạn trong hội mới có thể lắp hoàn thiện chiếc kính.

Ngoài ra, Khánh và những người bạn của mình sẽ tự chế tác kính thiên văn khủng hơn với kích thước mặt gương 400 mm.

Thủy Nguyên
(Theo Bưu điện Việt Nam)