Trong những ngày lang bạt vùng cao phía Bắc, tôi cứ bị ám ảnh bởi thứ âm thanh quyến rũ đến đắm say của tiếng khèn Mông. Tiếng khèn gọi bạn tình dang dở ở chợ Khau Vai sao mà da diết, điệu múa của anh chàng Hảng Seo Măng đãi khách đường xa ở phố núi Mường Khương sao mà uyển chuyển đến thế.
Tiếng khèn là thứ âm thanh của núi rừng mù sương, là tấm lòng người Mông khoáng đạt trữ tình, nỉ non dìu dặt giữa bao la đất trời. Từ lâu, nó đã trở thành giai điệu hò hẹn, phương tiện chắp gió gửi lời yêu của bao chàng trai, cô gái. Tiếng khèn đã thấm vào máu thịt người Mông, thân quen như món mèn mén.
Truyền thuyết của người Mông kể rằng, ngày xưa, một gia đình nọ có 6 anh em, ai cũng hát hay, sáo giỏi. Nhưng tiếng đàn, tiếng hát chỉ dìu dặt khi hội tụ đủ cả sáu người. Chiếc khèn chính là thứ nhạc cụ hợp nhất với 6 ống, thay cho 6 anh em. Thứ nhạc cụ lạ lùng ấy thổi lên tạo ra nhiều tầng âm thanh có sức quyến rũ kỳ lạ…
Để làm một chiếc khèn phải trải qua rất nhiều công đoạn, đầu tiên là chọn trúc, dứt khoát phải là những cây trúc lâu năm, thân thẳng, khèn mới có độ bền cao. Còn bầu của khèn thì chọn gỗ pơ mu. Cây khèn tốt là cây khèn khi thổi lên phải thấy được cái lòng của người thổi lẫn người làm ra nó.
Động tác múa khèn của người Mông rất phong phú, đa dạng. Người ta thống kê được vài chục động tác, tổ hợp múa khèn như: nhảy đưa chân, nhảy lưới, quay đổi chỗ, quay tại chỗ, quay di động, vờn khèn, quay cầu, quay gót, chọi gà…
Khi tiếng khèn vang lên, người Mông đều dễ nhận diện bởi âm thanh của khèn gắn với một điệu dân ca nào đó. Âm điệu, tiết tấu của tiếng khèn trau chuốt, điệu múa nhịp nhàng thể hiện cái mạnh, cái đam mê cuồng nhiệt hay nói một cách khác là lời tỏ tình của các chàng trai với các cô gái.
Tiếng khèn Mông chênh vênh giữa vách đá xám, vút lên tha thiết bồi hồi tạo nên phần hồn của đại ngàn. Trên tất cả, khèn Mông là lời tỏ tình muôn thuở, là nhịp sống mùa xuân bất tận nơi rẻo cao.
Mai này nếu lỡ không đến được với nhau thì cũng hãy một lần đi chợ tình Khau Vai, một lần say với tiếng khèn và đắm say trong mây ngàn gió núi!
(theo afamily)