Số phận nghiệt ngã đã tước đi của bà người chồng đầu tiên – khi đó đang là đương kim Tổng thống của nước cộng hòa Mozambique non trẻ. Lựa chọn gắn bó phần còn lại của cuộc đời với người anh hùng Nam Phi Nelson Mandela, bà Graca Machel đã trở thành người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử làm Đệ nhất phu nhân của hai quốc gia.

Hai lần làm Đệ nhất phu nhân

Tháng 7 vừa qua, cả thế giới hồi hộp dõi theo tình hình sức khỏe của cựu Tổng thống, người anh hùng của dân tộc Nam Phi Nelson Mandela khi cơn bạo bệnh của ông đột nhiên bột phát. Những diễn biến khó lường về tình trạng của nhà lãnh đạo nổi tiếng thế giới cũng như hàng loạt các vụ tai tiếng do đám con cháu ông gây ra khi tranh giành quyền thừa kế dường như đã khiến mọi người quên mất một nhân vật đặc biệt – bà Graca Machel, vợ ông.

Trong một căn phòng cách không xa phòng bệnh của Mandela, bà lặng lẽ dõi theo mọi thông tin về người chồng đang trong cơn thập tử nhất sinh của mình, mà không màng đến bất cứ chuyện gì khác. Chính sự tĩnh lặng đã giúp bà vượt qua được những biến cố đau buồn nhất trong cuộc đời, từ khi còn là Đệ nhất phu nhân của đất nước Mozambique.

“Lưỡng quốc phu nhân” tài giỏi không kém hai ông chồng Tổng thống của mình

Là con gái một gia đình nông dân, từ nhỏ bà Graca Machel đã luôn tỏ ra xuất chúng hơn đám bạn bè cùng trang lứa nhờ trí thông minh hiếm có. Luôn đứng đầu lớp học, không khó khăn gì để Graca kiếm được một suất học bổng tại trường đại học Lisbon (Bồ Đào Nha). Khi Mozambique dành được độc lập, bà Graca được bổ nhiệm làm Bộ trưởng giáo dục và văn hóa. Bà cũng kết hôn với lãnh tụ Frelimo là ông Samora Machel – bấy giờ đã là Tổng thống Mozambique.

Dưới sự lãnh đạo của cặp vợ chồng hết mực vì đất nước này, Mozambique dần thay da đổi thịt sau hàng thế kỷ sống trong cảnh thuộc địa. Cuộc sống riêng tư của vợ chồng Tổng thống Samora cũng rất hạnh phúc, với sự ra đời của hai cậu con trai.

Nhưng tai họa bất ngờ đổ xuống khi trở về từ chuyến thăm Nam Phi, phi cơ của Tổng thống Mozambique bất ngờ nổ tung một cách đầy bí ẩn khi vừa bay vào không phận nước nhà. Nén nỗi đau, bà Graca kiên cường đứng lên lo tổ chức tang lễ cho chồng và các thành viên cao cấp khác của Chính phủ cũng bị thiệt mạng trong chuyến bay định mệnh ấy.

Trong số các bức điện chia buồn từ khắp nơi trên thế giới gửi về, người góa phụ này đặc biệt chú ý đến lời chia buồn của một người đặc biệt: Ông Nelson Mandela. Cái tên này vốn không xa lạ với Graca, bởi lúc sinh thời, chồng bà thường hay nhắc đến Mandela với lòng ngưỡng mộ của một người cùng chí hướng.

Sự ra đi đột ngột của chồng đã khiến bà Graca suy sụp nặng nề. Sau đám tang, bà xin từ chức Bộ trưởng và lui về sống cuộc sống của một góa phụ bình thường. Chỉ đến khi đứa con trai 12 tuổi kể về những bất bình khi đến trường, Graca mới bừng tỉnh. Dưới thời của bà, nền giáo dục Mozambique đã có những tiến bộ vượt bậc. Chỉ trong hai năm đầu tiên, từ một nước đa phần là mù chữ, đã có 90% dân số nước này đọc thông viết thạo. Vậy mà chỉ 5 năm khi bà rời bỏ chức vụ, mọi chuyện đang tệ đi nhanh chóng.

Quyết định quên đi nỗi đau, bà Graca quay lại chính trường, liên tiếp đảm nhận nhiều vị trí quan trọng trên mặt trận văn hóa – giáo dục. Chính sự tái xuất này đã giúp bà có cơ hội gặp được thần tượng năm xưa của người chồng quá cố và một lần nữa trở thành Đệ nhất phu nhân, nhưng là của một quốc gia khác.

Bà Graca Machel luôn sát cánh cùng chồng trong các chương trình nhân đạo

Bí quyết chinh phục người Nam Phi của nàng dâu Mozambique

Năm 1990, Nelson Mandela được trả tự do sau 27 năm ngồi tù vì đấu tranh chống lại chế độ phân biệt chủng tộc Apacthai. Đất nước Nam Phi bắt đầu cuộc chuyển biến lịch sử và Mandela đang là ứng cử viên hàng đầu cho chức Tổng thống trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên. Với cương vị là đại sứ Liên Hiệp Quốc về bảo vệ quyền trẻ em, bà Graca đã có chuyến công du Nam Phi. Tại đây, hai người đã có buổi gặp gỡ đầu tiên, và dường như, lý tưởng chung đã khiến con tim của họ hòa chung nhịp đập ngay trong lần “chạm mặt” ấy.

Cũng cần nói thêm rằng, vào thời điểm này, cuộc hôn nhân của Mandela đang đứng trước bờ vực của sự đổ vỡ. Gần ba thập kỷ ngồi tù đã khiến tình cảm của ông với người vợ lúc đó là Winnie bị mất mát nghiêm trọng. Dù đã được ra tù, nhưng sự xa cách quá lâu đã khiến cả hai khó lòng tìm lại được tiếng nói chung.

Thế rồi, vợ chồng đương kim Tổng thống Nam Phi Nelson Madela chính thức ly dị. Hai năm sau, vào đúng ngày sinh nhật lần thứ 80 của mình và đang ở những năm cuối của nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai, Mandela kết hôn cùng Graca Machel. Cựu Đệ nhất phu nhân Mozambique, lúc này đã 52 tuổi, lại một lần nữa trở thành Đệ nhất phu nhân, nhưng là của đất nước Nam Phi.

Còn nhớ, dư luận Nam Phi đã một phen dậy sóng về cuộc hôn nhân này. Nhiều lời chúc phúc cho cặp đôi “đồng chí” này, nhưng cũng không ít lời chỉ trích Mandela rằng, như vậy là làm hại đến thanh danh của đất nước. Từ Mozambique, chuyện tái giá của cựu Đệ nhất phu nhân cũng nhận được hai luồng ý kiến trái chiều tương tự, nhưng ít dữ dội hơn.

Trước những lời lên án, Nelson Mandela đã phải đích thân kêu gọi người dân hãy cho ông được quyền sống với người phụ nữ mà mình yêu thương, như bao người đàn ông Nam Phi bình thường khác. Về phía mình, bà Graca đã lựa chọn giải pháp im lặng.

Tên tuổi của bà được biết đến như một nhà hoạt động xã hội tích cực hơn là cái danh “hai lần làm Đệ nhất phu nhân” kia. Chính vì lẽ đó, sau gần hai thập kỷ “làm dâu” Nam Phi, giờ đây, cái tên Graca Machel được người dân nơi đây nhắc đến với thái độ đầy kính trọng. Bản thân Nelson Mandela hồi tháng 7 vừa qua, sau khi hồi tỉnh từ cơn hôn mê dài ngày, người đầu tiên ông muốn gặp chính là người vợ yêu, chứ không phải ai trong số con cháu của ông.

Hồng Nhung (Theo Guardian/ Telegraph)