Ngày này, 12 năm trước, khi đang đi trên đường, mình được thông báo về vụ khủng bố bằng máy bay ở Mỹ, trong đó có toà nhà WTC ở New York.

Chợt nhớ bạn vừa đi Mỹ về, mình gọi hỏi, hôm rồi đến New York anh có lên tham quan toà nhà WTC không? Anh bạn bảo, có. Mình bảo, thế thì đó là lần cuối anh thấy nó đấy! 

Bạn bảo, cái gì, Nam đùa à? Mình bảo, không, không đùa đâu, bọn khủng bố cướp máy bay đâm thẳng vào hai toà nhà này, chúng đang bị cháy, đang sập, anh tìm ở đâu có CNN mà xem! Bạn không thể tin.

Mình rẽ vào quán cà phê, hỏi, có CNN không? Họ bảo, có. Mình bảo họ chuyển kênh CNN cho tôi xem. Trên màn hình TV, những hình ảnh quá sức tưởng tượng được truyền cho toàn thế giới. Chính mình cũng không tin nổi những gì mắt nhìn thấy.

Không thể ngồi xem mãi CNN ở quán cà phê, mình gọi điện cho truyền hình cáp, bảo, tôi cần lắp ngay gói có CNN. Họ bảo, phải 3 ngày là nhanh nhất, anh ạ.

Gọi cô bạn làm ở VTV, hỏi, bên em có ghi băng tất cả chương trình CNN không? Cô bạn bảo, có. Thế thì tốt rồi, em sao băng cho anh hết chương trình CNN từ tin đầu tiên về vụ khủng bố tại Mỹ đến hết đợt tin này trong các ngày tới nhé! OK! Khoảng 10 băng VHS.

Tiếp theo là những ngày tháng cùng Vietnam Airlines chống đỡ hậu quả của vụ khủng bố. Hành khách đi máy bay nội địa, quốc tế giảm thê thảm. Trên khắp thế giới, đi máy bay vốn là niềm vui, bỗng trở thành nổi ảm ảnh đối với mọi người. Người ta chỉ bay khi không thể đừng.

Trong một thời gian dài, ngành hàng không thế giới đã cố gắng tạo sự thân thiện bằng việc yêu cầu mở cửa buồng lái để hành khách nhìn thấy phi công điều khiển máy bay. Khi bay bằng, phi công có thể ra ngoài chào hỏi, chuyện trò vui vẻ với hành khách. Sau ngày 11/9/2001, các cánh cửa buồng lái máy bay đã được đóng chặt, được thay thế bằng loại cửa chống đạn. 

Ở Mỹ và một số nước khác, cảnh sát mang vũ khí, mặc thường phục được bố trí ngồi lẫn với hành khách. Một sinh viên vô tội đã bị cảnh sát Mỹ bắn chết vì “hành xử không phù hợp”. Dao, thìa, dĩa i-nox sang trọng trên máy bay được thay bằng đồ nhựa thô kệch, khó dùng.

Những cách cửa buồng lái máy bay có thể được đóng lại vĩnh viễn. “Con chim bị đạn sợ làn cây cong”, e rằng không có nhà chức trách hàng không nào đủ dũng cảm (hay liều lĩnh) để cho phép các hãng hàng không mở cửa buồng lái như trước đây.

Khi đó, có người nói với mình: an ninh hàng không Mỹ dở quá! Mình bảo, không phải, đơn giản là trước ngày 11/9/2011, tội ác kiểu đó, khi một kẻ chiếm buồng lái máy bay với hơn 200 hành khách ngồi đằng sau, rồi lái máy bay lao thẳng vào một toà nhà với hàng nghìn người đang làm việc ở đó, tội ác kiểu đó ngoài khả năng tưởng tượng của loài người, kể cả trong tiểu thuyết, phim ảnh. Người làm an ninh hàng không cũng là người, họ cũng như chúng ta, không thể tưởng tượng được để ngăn chặn. Từ ngày 11/9/2001 thì tất cả thế giới đều biết: con người có thể ác đến như thế và có thể còn ác hơn thế nữa!

Cả thế giới căm thù chủ nghĩa khủng bố, chỉ trừ chính các kẻ khủng bố. Là người làm hàng không, mình có trải nghiệm và lý do căm thù chủ nghĩa khủng bố hơn những người khác.

12 năm sau sự kiện khủng bố tại Mỹ, mình xin được chia sẻ một cảm xúc như vậy.

Lương Hoài Nam

(*) Tác giả nguyên là lãnh đạo Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam