Uống sữa có tốt cho người Việt không? Ngày nay, có rất nhiều thông tin gây tranh cãi về vấn đề này. Để giúp hiểu rõ hơn, tôi muốn đề cập về lịch sử và những ảnh hưởng đến sức khỏe của sữa. 

Trong tự nhiên tất cả các loài động vật có vú đều mất dần men lactase để tiêu hóa sữa khi tới tuổi trưởng thành. Nhưng ở một vài vùng có nhiều động vật nuôi cho sữa thì quá trình tiến hóa tự nhiên đã duy trì men này để tiêu hóa sữa tốt hơn. Cũng như vậy, nếu sữa được uống đủ một thời gian dài thì sẽ xuất hiện sự thích ứng trong việc tiêu hóa sữa, sẽ làm tăng tiết men tiêu hóa lactose và sản sinh ra ít khí hydro hơn.

Hơn 80% dân số ở quần đảo Anh và Scandinavia khi sinh ra đã có men lactase và vẫn tiêu hóa được sữa vào tuổi tuổi trưởng thành. Ở Bắc Ấn Độ, khoảng 63% dân số có men lactase, ở phía nam Ấn Độ từ 10 đến 20%. Ở Đông Phi và Trung Đông, sữa bò và lạc đà đã được uống từ hàng ngàn năm, vì thế, tỉ lệ dân số có men lactase cao. Ở phía đông Địa Trung Hải, tần suất có men lactase là khoảng 15%. Ở Tây Phi, Đông Á rất ít người có men lactase vĩnh viễn. Nhìn chung, cứ 2 trong 3 người trên thế giới không có khả năng sản xuất ra men lactase hay nói cách khác, sữa không phải là phần quan trọng của chế độ ăn uống truyền thống cho 2/3 dân số thế giới.

Bây giờ sữa bò nuôi công nghiệp phổ biến và được quảng cáo rất nhiều tại Việt Nam, người trưởng thành có nên uống sữa? Câu trả lời của tôi là không, vì 3 lý do sau:

Thứ nhất, uống sữa làm tăng yếu tố sinh trưởng IGF-1 – loại protein điều chỉnh sự tăng trưởng. Trẻ em uống nhiều sữa có xu hướng tăng chiều cao hơn, tuy nhiên uống sữa để tăng chiều cao cũng chứa đựng những nguy cơ bệnh tật như ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú, đại tràng và phổi. Sữa cũng liên quan tới mụn trứng cá ở tuổi vị thành niên.

Thứ hai, lượng canxi trong sữa cao. Các công ty sữa thuyết phục chúng ta rằng có nhiều canxi sẽ tốt cho xương. Tuy nhiên, hàng ngày chúng ta cần bao nhiêu canxi: tiêu chuẩn ở Mỹ và Canada cho người lớn là 1.000 mg canxi; ở châu Âu là 800 mg, Nhật Bản là 500 mg. Nghịch lý rằng, tại các quốc gia tiêu thụ nhiều canxi trong khẩu phần ăn, bệnh gãy xương hông trở nên phổ biến, bổ sung nhiều canxi dường như tăng nguy cơ gãy xương hông. Vượt qua ngưỡng tiêu thụ 400 mg canxi/ ngày dường như chẳng giúp gì cho xương mà còn làm vấn đề tồi tệ hơn. Trong bữa ăn truyền thống Việt Nam, mọi người đã có đủ canxi từ loại rau có lá xanh đậm. Dân Papua New Guinea không uống sữa hàng ngày ngoài sữa mẹ trong giai đoạn ấu nhi, nhưng họ rất chắc khỏe, là một trong những nước có tỷ lệ gãy xương hông thấp nhất trên thế giới còn tỷ lệ gãy xương hông cao nhất xảy ra ở người Bắc Âu ưa thích uống sữa. Dùng canxi uống bổ sung hàng ngày cũng làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt được chứng minh trong nhiều nghiên cứu.

Lý do thứ ba khiến tôi nghĩ sữa không cần thiết với người Việt là chúng ta đã có lối ăn truyền thống không cần tới sữa. Ở Bắc Âu và một vài nơi của châu Phi, Trung Đông, Nam và Trung Á, sữa có một lịch sử lâu đời và là một phần quan trọng trong bữa ăn. Còn ở Việt Nam, chúng ta có một lối ăn ngon lành dựa trên rau củ, lúa gạo, cua, cá, trái cây, trứng gà vịt, thịt heo, bò, đậu nành, nước mắm… rất phong phú trước đây chúng ta không hề dùng tới sữa bò. Không có lý do gì khiến chúng ta bỏ những thức ăn truyền thống đã kinh nghiệm hàng ngàn năm, cũng như không có lý do gì bắt đầu thói quen uống sữa khi đã hết tuổi bú mẹ.

Bài trên FB của Hiền https://www.facebook.com/doviethien?fref=ts do Lena Morgoun thu gọn.