Chiến dịch “Tàu Cherbourg” là một chiến dịch quân sự của Israel được thực hiện vào ngày 24, tháng 12, năm 1969 (đêm Noel). Với mục đích cướp 5 tàu tên lửa tại cảng Cherbourg, Pháp và chuyển về Israel. Những con tàu tên lửa này vốn được Pháp đóng theo hợp đồng với Israel, nhưng không được giao hàng bởi chiến dịch Cấm vận quân sự Israel năm 1969. Toàn bộ kế hoạch được thực hiện bởi Mossad và Hải quân israel. 

Bản đồ hành trình của 3 tàu tên lửa bị đánh cắp từ Pháp về Israel

Hải quân Israel vào những năm đầu 60 đã nhận ra rằng những khu trục hạm, tuần dương hạm của họ đã quá cũ kỹ, đa phần đều được đóng từ Thế Chiến II. Vì thế một cuộc khảo sát với nhà máy đóng tàu Đức tại Lurssen được thực hiện, theo đó nhà máy này sẽ thiết kế và đóng 3 tàu tên lửa mới dựa trên lớp Jaguar, nhưng do áp lực từ phía Liên đoàn Ả Rập, chính phủ Đức buộc phải dừng hợp đồng này. Tuy nhiên, Hải quân Israel đã tìm được nhà máy đóng tàu Felix Amiot tại Cherbourg, Pháp để thực hiện hợp đồng, nhà máy Cherbourg sẽ đóng các con tàu này dựa trên các thiết kế của Đức. Một nhóm các sỹ quan Hải quân Israel được cử đến Pháp để theo dõi hợp đồng vào năm 1965. 

Tàu tấn công nhanh lớp Jaguar, Đức

Tuy nhiên vào năm 1967 khi Chiến tranh 6 ngày nổ ra thì mối quan hệ giữa Israel với Pháp bắt đầu xấu đi. Tổng thống Pháp lúc này là Charles De Gaulle quyết định áp dụng Cấm vận quân sự lên Israel, có hiệu lực với cả những hợp đồng đã trả tiền. Tuy nhiên các tàu tên lửa tại nhà máy Cherbourg vẫn được tiếp tục đóng do các công nhân không muốn bị mất việc. 

Lúc này Hải quân Ai Cập với sự giúp đỡ của Liên Xô đã phát triển vượt lên cả Israel, đặc biệt với việc hạ thủy các tàu tên lửa mới thuộc lớp Osa và Komar, cán cân sức mạnh hải quân tại Địa Trung Hải hoàn toàn nghiêng về phía khối Ả Rập. Điều này càng làm Hải quân Israel nôn nóng muốn nhận các tàu tên lửa mới

Tàu tên lửa lớp Osa, Liên Xô (Hải quân VN vẫn đang sử dụng lớp Osa II).

Tàu tên lửa lớp Komar, Liên Xô ( Hải quân VN đang sử dụng)

Sự việc lên đến đỉnh điểm vào tháng 10, 1967. Khi khụ trục hạm INS Eliat của Israel bị tàu tên lửa lớp Komar của Ai Cập tấn công. Hai tên lửa chống hạm P-15 Termit (Styx theo tên NATO) được bắn thẳng vào tàu Eliat, đợt tấn công này hoàn toàn làm tàu Eliat bất ngờ, vì tàu Komar của Ai Cập nằm im trong cảng chứ ko hề di chuyển. Sau khi trúng 2 tên lửa Termit, tàu Eliat bắt đầu cứu hộ các thủy thủ bị thương và chờ các tàu Israel khác đến tiếp cứu. Tuy nhiên, 1 tiếng sau, tàu Ai Cập tiếp tục bắn tiếp 2 tên lửa Termit về phía Eliat, một tên lửa trúng đích làm tàu Eliat chìm 2 phút sau đó làm 47 thủy thủ chết và 41 bị thương, tên lửa thứ 4 thì trượt mục tiêu và rơi xuống nước. 

Tàu INS Eliat của Hải quân Israel

Tên lửa chống hạm P-15 Termit (Mach 0.9, tầm bắn 80km)

Vụ đánh chìm tàu INS Eliat chỉ diễn ra đúng 2 tháng sau chiến thắng của quân Israel tại Chiến tranh 6 ngày làm phía thế giới Ả Rập vui mừng, trong khi tại Israel, Hải quân nước này cực kỳ tức giận vì hạm đội già nua của mình. Vì vậy kế hoạch cướp 3 tàu tên lửa tại cảng Cherbourg, Pháp được chính phủ Israel và Mossad quyết định tiến hành cũng như trả đũa phía Ai Cập.

67 tiếng sau khi tàu Eliat bị đánh chìm, quân Israel nã pháo về phía Ai Cập để trả đũa tại Cảng Suez. 2 nhà máy lọc dầu lớn nhất tại đây bị phá hủy. Làm 80% lượng khí đốt, dầu ăn và dầu mỏ của Ai Cập bị ngưng trệ. Các thành phố khác của Ai Cập cũng bị pháo kích dồn dập, mặc cho Liên Hợp Quốc ra lệnh ngừng bắn. Cuộc pháo kích của Israel vào Ai Cập chỉ dừng khi Liên Xô gửi 7 tàu chiến tới Ai Cập với lời đe dọa khai hỏa vào Israel. 

Vụ đánh chìm tàu Eliat bằng tên lửa chống hạm đã làm thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của các tên lửa dạng này. Hải quân Israel cũng bắt đầu kế hoạch tự phát triển các tàu tên lửa mới nhằm giành lại ưu thế. Điều giúp họ giành chiến thắng áp đảo trên biển khi chiến tranh Yom Kippur diễn ra 6 năm sau. Khi 5 tàu tên lửa lớp Saar 3 (chính là các tàu cướp từ Cherbourg) của Israel đánh chìm hoàn toàn 5 tàu tên lửa Komar/Osa của Syria mà không có tổn thất tại trận Latakia (Battle of Latakia), và 6 tàu tên lửa lớp Saar của Israel đánh chìm 4 tàu lớp Osa của Ai Cập, cũng không có tổn thất (Battle of Baltim). Và không một tàu nào của Israel bị mất trong toàn cuộc chiến Yom Kippur, do các tên lửa chống hạm Liên Xô hoàn toàn bị phía Israel gây nhiễu. 

Tàu tên lửa lớp Saar 4 do Israel sản xuất, Hải quân Chile

1. Chuẩn bị

Chiến dịch được vạch ra bởi Chuẩn đô đốc Mordechai “Mokka” Limon đã nghỉ hưu, do Limon có nhiều mối quan hệ với các gia đình quý tộc nên dễ bề móc nối các hoạt động tại Pháp và thậm chí là châu Âu. 

Trong lúc này, vận may cũng mỉm cười với phía Israel, khi một chiếc trong tổng số 12 tàu đặt hàng đã đóng xong. Chiếc này được phía Pháp cho nhóm sỹ quan Israel chạy thử, thay vì chạy thử thì nhóm sỹ quan Israel cho thuyền hướng thẳng ra biển hòng trốn về Israel. Điều này làm phía Pháp rất tức giận, và không hiểu tại sao phía Pháp quyết định đuổi nhóm sỹ quan Israel và các tàu tên lửa, không cho đóng tại cảng Pháp nữa mà phải đóng tại cảng tư nhân. 

Lúc này các điệp viên Mossad bắt đầu thành lập các công ty hàng hải ma tại Pháp, một công ty thăm dò dầu khí Na Uy được thành lập bởi Mossad – công ty Starboat. Công ty ma này tìm cách mua các tàu tên lửa bị cấm xuất khẩu này với mục đích “thăm dò dầu khí”. Hợp đồng bán các tàu tên lửa này thành “tàu thăm dò dầu khí” được chấp thuận bởi Bộ trưởng Quốc Phòng Pháp lúc bấy giờ là Michel Debre. 

Có tàu trong tay, công ty ma Starboat bắt đầu thực hiện các chuyện ra biển hằng ngày nhằm che mắt cảnh sát Pháp tại Cherbourg. Lúc này Mossad cũng và Hải quân Israel cũng bắt đầu gửi các thuyền trưởng, thủy thủ, hoa tiêu đến Cherbourg từ khắp châu Âu dưới danh nghĩa khách du lịch đi tham quan. Các nhóm điệp viên này di chuyển và thay đổi khách sạn liên tục, do cầm hộ chiếu Israel trong tay, phòng trước hợp bị bắt vì dùng hộ chiếu giả. Đến đêm ngày 23, tháng 12 thì tất cả các điệp viên đã có mắt đầy đủ tại Cherbourg, tất nhiên là ở rải rác khắp thành phố. 

Để chuẩn bị cho chuyến viễn dương 8 ngày từ Pháp về Israel, nhóm điệp viên bắt đầu mua lương thực từ các cửa hàng khắp thành phố, mỗi lần một ít để tránh sự chú ý. Về phần nhiên liệu, các xe tải chở xăng 5 tấn vẫn đều đặn đến tiếp nhiên liệu cho các tàu của công ty ma Starboat, tuy nhiên 1/4 số nhiên liệu của các xe tải này được lén đổ cho các tàu tên lửa. 

Do cuộc đào thoát được thực hiện vào ban đêm, nhằm tránh tiếng ồn của động cơ khi nổ máy. Công ty ma Starboat bắt đầu thực hiện các vụ nổ máy định kỳ vào mỗi đêm nhằm làm cư dân Cherbourg quen với việc này. Thoạt đầu, cảnh sát Pháp đến kiểm tra do dân gần đó than phiền về tiếng ồn, tuy nhiên các điệp viên dưới danh nghĩa kỹ sư giải thích rằng do vào mùa Đông (tháng 12) băng tuyết rất lạnh nên nếu đợi đến sáng mới khởi động máy tàu thì không kịp ra khơi. Do vậy họ phải nổ máy làm nóng từ đêm. 

Tiếp đến là vấn đề tiếp liệu giữa cuộc hành trình, do các tàu tên lửa không thể đi một mạch từ Pháp về thẳng Israel mà phải dừng lại để tiếp liệu. Nên Mossad phải tìm cách lén tiếp liệu giữa châu Âu. Được sự giúp đỡ từ Edmon Wilhelm Brillant, Mossad tìm cách biến đổi 2 tàu chở hàng thường thành 2 tàu tiếp liệu, các bơm nước trên 2 tàu này được cải tiến thành bơm nhiên liệu và chữa cháy. Tất nhiên các thủy thủ trên 2 tàu này đều là người của Hải quân Israel cài vào. 

2. Trốn thoát

Đúng đêm Noel, khi mọi người đang vui vẻ tiệc tùng, thì kế hoạch trốn thoát tiến hành. Do sợ các tàu tên lửa sẽ chìm khi gặp phải băng giá trong mùa Đông, một chuyên gia khí tượng đã được Mossad thuê để liên tục theo dõi thời tiết ở Pháp, Anh và Tây Ban Nha. Theo kế hoạch đúng 20:30 tối sẽ khởi hành, tuy nhiên một cơn bão bất ngờ ập vào, cả đoàn quyết định chờ tới 22:30 sẽ khởi hành, tuy nhiên thời tiết ngày một xấu hơn. Lúc này, Hải quân Israel đã đánh điện khẩn đòi hỏi thuyền trưởng Hadar Kimhi khởi hành ngay bằng mọi giá, bất chấp thời tiết, vì nếu chờ quá lâu, cảnh sát Pháp sẽ phát giác. Đền 2:30 sáng thì các điệp viên quyết định khởi hành và tiến ra biển. 

Lúc đầu phía Pháp hoàn toàn không hay biết gì, mãi cho đến khi một phóng viên BBC đến công ty ma Starboat để thực hiện phỏng vấn sáng Noel. Khi đến nơi thì không hề thấy bóng dáng của tàu thuyền nào cả, thấy lạ phóng viên này mới điện khẩn về BBC – đúng 12 tiếng sau khi các điệp viên tẩu thoát. Đến lúc này thì phía Pháp mới biết được tin tức qua đài BBC, lập tức các máy bay được cử bay về phía Na Uy và Địa Trung Hải, nơi các tàu “thăm dò dầu khí” vẫn thực hiện các chuyến đi hằng ngày, tất nhiên là chẳng có tăm hơi nào của các con tàu được phát hiện. 

Mãi cho đến khi các con tàu di chuyển tới Bắc Phi thì truyền thông quốc tế lúc này mới phát hiện ra. Tức giận vì bị phía Israel xỏ mũi, Bộ trưởng Quốc Phòng Pháp Michel Debre ra lệnh cho không quân Pháp đánh chìm các tàu bỏ trốn. Tuy nhiên tư lệnh Pháp và Thủ tướng Jacques Chaban-Delmas từ chối thực hiện vì sợ leo thang xung đột giữa Israel – Pháp. Thật sự phía Pháp lúc này cũng không làm gì được nhiều, vì các con tàu đã ở trên biển quốc tế và chạy quá xa khỏi Pháp.

Tổng cộng các tàu bỏ trốn đã đi quãng đường 5,825 km bắt đầu từ eo biển Manche (English Channel) tới cảng Haifa tại Israel. Khi đến hải phận Israel, đoàn tàu được hộ tống bởi khổng quân và cập bến trong lễ đón chào long trọng bởi người dân. 

3. Quan hệ Pháp-Israel

Sau vụ cướp 5 tàu tên lửa tại Cherbourg, cùng với việc trước đó Mossad ăn cắp bản thiết kế của chiến đấu cơ Mirage 3/5, nhờ đó mà Israel phát triển thành công phiên bản copy IAI Kfir. Đã chấm dứt việc hợp tác giữa Pháp-Israel, và Mossad bị Pháp xem như một tổ chức “gần như là khủng bố”. Từ đây, Israel chuyển sang Mỹ như đồng minh và nhà cung cấp quân sự mới. 

Chiến đấu cơ Kfir tại Nevada, Mỹ

4. Vũ trang cho tàu tên lửa

Các tàu tên lửa đánh cắp từ Cherbourg, Pháp hoàn toàn không được vũ trang khi cập bến Israel. Các tàu này được trang bị tên lửa chống hạm Gabriel, các hệ thống chiến tranh điện tử và gây nhiễu đều tự sản xuất bởi Israel. Chính các hệ thống điện tử gây nhiễu và các tàu tên lửa thế hệ mới này đã giúp Israel vượt lên trở lại thành lực lượng hải quân mạnh nhất vùng Trung Đông, đánh bại hai đối thủ Syria và Ai Cập trong cuộc chiến Yom Kippur mà không có bất cứ tổn thất nào. 

5. Thông tin thêm: Trận hải chiến Latakia

Hải chiến Latakia là một trận hải chiến nhỏ diễn ra vào năm 1973 giữa cuộc chiến Yom Kippur. Mặc dù đây là một cuộc đụng độ nhỏ nhưng có ý nghĩa cách mạng và cực kỳ quan trọng trong lịch sử hải chiến. Vì đây là trận chiến đấu tên lửa chống hạm đầu tiên trên thế giới cũng như việc sử dụng các thiết bị điện tử gây nhiễu. 

Sơ đồ cuộc chạm trán giữa Israel và Syria 

Sau vụ chìm tàu INS Eliat năm 1967 bởi tên lửa Termit phóng đi từ các tàu tên lửa lớp Komar của Hải quân Ai Cập. Sáu năm sau, năm 1973, Israel lúc này đã có các tàu tên lửa tiên tiến nhất là lớp Sa’ar 3 (đóng ở Cherbourg, Pháp) được trang bị tên lửa chống hạm Gabriel – tự nghiên cứu và sản xuất bởi Israel.

Phía Hải quân Syria lúc này được trang bị các tàu tên lửa lớp Komar và Osa, đều được trang bị tên lửa chống Hạm P-15 Termit của LX, tên lửa này có tầm bắn gấp đôi tên lửa Gabriel của Israel.

Ngày 7, tháng 10, 1973, 5 tàu tên lửa Israel dàn thành 2 hàng dọc song song bắt đầu tiến về cản Latakia của Syria. Vào lúc 22:28, các tàu Israel chạm trán tàu phóng ngư lôi K-123 của Syria, tàu này lập tức bị bắn chìm bởi loạt đạn 76mm từ 2 tàu Mivtach và Hanit. Tiếp tục, phía Israel lại gặp tàu dò mìn nặng 560 tấn của Syria, 4 tên lửa chống hạm Gabriel được khai hỏa,đưa tàu dò mìn xuống đáy biển. 

Đến 23:30 phút, các tàu Isael chạm mặt với 2 tàu lớp Komar và 1 tàu lớp Osa của Syria, do có lợi thế từ tên lửa P-15 Termit. Các tàu Syria đồng loạt khai hỏa trước, tuy nhiên phía Israel lúc nãy đã chuẩn bị kỹ, các thiết chống tên lửa như chaff và electronic countermeasures lập thức được triển khai, đúng như dự tính các tên lửa P-15 Termit mất phương hướng nên không thể bắn trúng mục tiêu (về sau mới biết các tên lửa này mất hướng đâm vào 2 tàu chở hàng của Hy Lạp và Nhật Bản), lúc này tàu Israel tiếp tục áp sát và khai hỏa 5 tên lửa Gabriel về phía tàu Syria. Hai tàu Syria chìm tại chỗ, một tàu Komar tiếp cách chạy thoát nhưng bị tiếp diệt bởi pháo 76mm. 

Sau thất bại này Hải quân Syria không dám ra khơi, toàn bộ hạm đội phải nằm im tại cảng, giúp cho Israel chiếm lợi thế trên biển trong suốt cuộc chiến. 

Chuyển dịch bởi Stalin De Mario

Nguồn: