Vấn đề xung quanh các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng phi pháp ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam có thể châm ngòi cho cuộc chiến tranh giữa Trung Quốc và Mỹ trên Biển Đông.

Tin tức từ chuyên san The National Interest (Mỹ) ngày 6/6 cho biết cả Mỹ và Trung Quốc đều lên tiếng mạnh mẽ về Biển Đông. Trung Quốc liên tục đẩy mạnh hoạt động xây dựng đảo nhân tạo phi pháp ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam, thậm chí nhiều thông tin cho thấy Trung Quốc đang có mưu đồ quân sự hóa các đảo này.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy một đường băng dài được Trung Quốc xây dựng trên Đá Chữ thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ảnh: Reuters

Còn Mỹ, dù không có tranh chấp về chủ quyền trên Biển Đông, nhưng Mỹ chú trọng lợi ích hàng hải ở khu vực này, cũng như vị thế của mình qua chiến lược tái cân bằng ở châu Á – Thái Bình Dương. Vì vậy, Mỹ đã không chọn cách đứng ngoài tình hình Biển Đông.

Và điều này có thể dẫn tới cuộc chiến tranh trên Biển Đông giữa hai bên. Trung Quốc đang tiến hành hoạt động xây dựng và bồi đắp phi pháp các đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam với quy mô và tiến độ khó lường. Bên cạnh đó, Trung Quốc còn hung hăng tuyên bố chủ quyền ở các đảo nhân tạo đó và ngăn cản hoạt động của máy bay trinh sát Mỹ.

Trong khi đó, Mỹ khẳng định sẽ vẫn tiếp tục các hành động nhằm bảo vệ tự do hàng hải trên Biển Đông. Chính vì thế, máy bay và tàu hải quân của Mỹ rất có thể sẽ có những hoạt động tuần tra trên Biển Đông như nhiều chuyên gia đã nhận định.

Ông Obama và ông Tập Cận Bình trong một buổi gặp gỡ ở Mỹ.

Một khi máy bay hay tàu chiến Mỹ vào khu vực các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng, chỉ cần một động thái quân sự từ phía binh lính Trung Quốc cũng có thể kích ngòi cho căng thẳng leo thang. Và nếu lực lượng Mỹ có bất cứ thiệt hại đáng kể nào, một cuộc chiến tranh trên Biển Đông rất có thể sẽ xảy ra, theo The National Interest.

Tuy nhiên, theo chuyên san The National Interest, cả Trung Quốc và Mỹ đều chưa muốn có một cuộc xung đột quân sự, ít nhất là trong tương lai gần. Tuy vậy, gần đây những cuộc khẩu chiến liên quan đến vấn đề Biển Đông diễn ra ngày càng liên tục, tình thế này khiến mối quan hệ Trung – Mỹ trở nên căng thẳng, không tránh khỏi những mối lo ngại về một cuộc chiến tranh.

Theo chuyên san này, một cuộc chiến tranh bất ngờ tuy hiếm nhưng không phải là không thể. Một cuộc chiến như vậy nhiều khả năng được châm ngòi từ phía Trung Quốc hơn là từ phía Mỹ, phụ thuộc vào chính những nhà hoạch định chính sách. Theo đó, mọi thứ có thể diễn ra nhanh chóng tới mức không thể tiên đoán.

Trong khi đó ông Denny Roy, học giả chuyên nghiên cứu về châu Á – Thái Bình Dương (đặc biệt về những vấn đề liên quan tới Trung Quốc), cho rằng Trung Quốc hiện đang ở thế tấn công trên Biển Đông, rất có thể sẽ “kiếm cớ” bằng cách tạo ra tình huống khiến Mỹ bị xem là bên có hành vi can thiệp gây mất ổn định tại Biển Đông. Mặc dù vậy, học giả Mỹ cho rằng Trung Quốc hiểu rõ chiến lược tạo cớ này có nhiều rủi ro, bởi lẽ điều này sẽ đụng chạm tới lợi ích tự do hàng hải mà Mỹ theo đuổi lâu nay.

Kể từ khi Trung Quốc tiến hành bồi đắp các đảo nhân đảo ở Biển Đông, phía Mỹ nhiều lần yêu cầu Trung Quốc dừng ngay động thái này để tránh gây căng thẳng, nhưng Bắc Kinh bao biện rằng các hoạt động xây dựng đảo chỉ nhằm cải thiện cuộc sống ngư dân trên đảo chứ không có mục đích quân sự.

Thanh Ngọc