CIA vừa công bố những thông tin tình báo được cơ quan này cung cấp cho Tổng thống Richard Nixon và Gerald Ford, trong đó có nhắc đến chiến tranh Việt Nam.

Nguy cơ chiến tranh hạt nhân năm 1973

28.000 trang tài liệu được công bố trên website của Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) lần này gồm 2.500 “Bản tin thường nhật dành cho Tổng thống” (President’s Daily Brief – PDB).

Tài liệu được xem là tuyệt mật một thời này cũng đã nhắc đến nhiều sự kiện lịch sử như việc Tổng thống Nixon tới Trung Quốc, chiến tranh Ả Rập-Israel, lần đầu tiên một Tổng thống Mỹ từ chức.

Và đặc biệt, tài liệu cũng gồm những báo cáo hàng ngày cho Tổng thống Mỹ về cuộc chiến tranh ở Việt Nam.

Bản tin thường nhật dành cho Tổng thống thường chứa những tin tức cũng như phân tích chính trị từ các điểm nóng trên toàn cầu và là một công cụ thông tin hữu ích giúp tổng thống đưa ra các quyết định chuẩn xác.

Ông Richard Nixon.

Trong thời đại truyền hình chưa phủ sóng và chưa có internet, các bản tin này được in trên giấy và trao đến tay Tổng thống.

Tuy nhiên, từ tháng 2/2014, Tổng thống Obama đã yêu cầu nhận báo cáo tình báo hàng ngày qua máy tính bảng.

Trong những năm gần đây, CIA đã giải mật nhiều bản báo cáo, bản tin hàng ngày gửi cho các cựu Tổng thống Mỹ. Năm ngoái, cơ quan này đã giải mật 19.000 trang báo cáo cho Tổng thống Kennedy và Johnson.

Theo CNN, nhiều bằng chứng cho thấy ông Nixon không đọc các PDB và để chúng chất đống. Còn Tổng thống Kennedy, mỗi lần đọc báo cáo là ông đọc rất kỹ, thậm chí thường xuyên chất vấn trực tiếp nhân viên CIA về những vấn đề mà ông quan tâm.

Tổng thống Ford thường xuyên nhận trực tiếp PDB từ tay một sĩ quan CIA, người thường đứng bên cạnh để ông hỏi thêm thông tin nếu cần.

Theo các PDB mới được giải mật, khi cuộc chiến giữa Ả Rập và Israel sắp sửa kết thúc, chính quyền Nixon bất ngờ quyết định đặt quân đội Mỹ trên toàn cầu vào tình trạng DefCon III, mức báo động cao nhất.

DefCon III được ban bố bởi ông Nixon lo ngại xung đột Ả Rập – Israel có thể trở thành cuộc chiến hạt nhân giữa Mỹ và Liên Xô.

Vài tiếng đồng hồ sau khi DefCon III được ban bố, đoàn tàu Liên Xô đậu cách bờ biển Ai Cập khoảng 100 hải lý đã tản ra. Số phận của chiếc tàu hiện vẫn còn nằm trong phần bị bôi đen trong các PDB.

Dự đoán sai của tình báo Mỹ

Các báo cáo của CIA vẫn cứ đều đặn được chuyển đến Tổng thống Nixon để thông báo những điều mà ông không hề muốn nghe. Một trong số đó là chủ đề chiến tranh ở Việt Nam.

Gần như mọi buổi sáng, bản tin lại nhắc Tổng thống Nixon nhớ rằng chiến lược quân sự của Mỹ đang thất bại ở Việt Nam.

Sau khi Tổng thống Nixon quyết định đưa lực lượng binh lính Mỹ truy quét các lực lượng quân giải phóng ở dọc biên giới Việt Nam-Campuchia vào tháng 4/1970, CIA báo cáo rằng các cuộc hành quân đó là một thất bại. Quân giải phóng đã rời bỏ các căn cứ từ trước đó.

Ông Richard Nixon (người ở giữa) trong bức ảnh chụp năm 1973.

Cũng giống như ông Nixon, Tổng thống Ford cũng thường nhận những tin tức buồn về cuộc chiến ở Việt Nam. Trong báo cáo tháng 3/1975 có ghi rõ thế tiến công mạnh mẽ bất ngờ của quân giải phóng.

PDB ngày 1/3/1975 cũng nhấn mạnh rằng trong tháng trước lực lượng miền Bắc đã tiến vào miền Nam với tốc độ lớn.

Các PDB vào giữa tháng 3/1975 bắt đầu cho thấy tình hình ở chiến trường miền Nam, Việt Nam ngày càng rất xấu. Theo đó, bản tin có đề cập đến việc Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu ra lệnh triệt thoái khỏi cao nguyên trung phần.

Và cuộc thảo luận trong phòng Bầu dục buổi sáng hôm đó nhanh chóng xoay quanh những hậu quả nghiêm trọng của quyết định này. Các PDB sau đó mô tả lần lượt các thành phố rơi vào tay quân giải phóng.

Trong bản báo cáo ngày 28/3/1975, CIA dự báo sai rằng Sài Gòn nhiều khả năng sẽ thất thủ vào đầu năm 1976. Tuy nhiên, thực tế quân giải phóng đã tiến vào Sài Gòn một tháng sau đó. Và ngày 30/4/1975, đánh dấu sự chấm dứt 30 năm chiến tranh ở Việt Nam.

Ngọc Anh