Chân dung thiếu nữ, sơn dầu 77 x 52cm, 1964.

Được làm việc từ đầu những năm 1970 với cả tác giả và người mẫu của bức tranh này, nhưng rất lâu sau đó tôi mới được trông thấy bức tranh mà theo tôi là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất về “người Hà Nội”.

Bức tranh nằm “bí mật” trong kho của hội Mỹ thuật, cũng là một bí mật của hoạ sĩ và người mẫu chăng? Chị Hồng Hải là một nữ hoạ sĩ xinh đẹp, một hoa hậu hiếm hoi của giới sáng tác tạo hình thời đó, nổi tiếng là một kiều nữ Hà thành từng đi vào mơ mộng của bao anh chàng công tử thủ đô. Vóc dáng thon thả, yểu điệu, làn da trứng gà bóc của chị, mái tóc và phục trang luôn được chăm chút tao nhã kín đáo cùng lời nói, cử chỉ nhẹ nhàng, khoan thai, điệu đà và tinh tế của cô người mẫu ở đây đã giữ lại cho các anh cán bộ có máu “tiểu tư sản” hình ảnh đáng tiếc nuối của Hà Nội xưa.

Mai Văn Hiến (1923 – 2006) gốc miền Nam nhưng từ khi ra học cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương đầu những năm 1940, ông đã ở hẳn Hà Nội cho tới khi qua đời. Với nhiều người, ông là người rất Hà Nội: tinh tế, hóm hỉnh, hào hoa, lịch duyệt. Ông không chỉ là một người có học và ham học mà còn là người quảng giao và khoan dung. Có lẽ vì thế ông vừa làm trưởng ban đối ngoại vừa làm tổng biên tập tạp chí Mỹ Thuật của hội suốt nhiều năm.

Phong cách vẽ sơn dầu của Mai Văn Hiến rất độc đáo: đơn giản mà chọn lọc kỹ càng đến từng nét, từng mảng, từng chi tiết nhỏ nhất: gam nâu hồng nơi cánh cửa khép hờ ở nền sau, gam hồng vàng, lục nhạt nơi cô gái và mảng tường ở trung cảnh tan hoà vào nhau rồi được nâng lên ân cần, nhẹ nhàng bởi những đoá sen trắng khoe nhuỵ vàng ở nền trước. Phong vị Hà Nội tràn ngập bức tranh. Tôi được xem Mai Văn Hiến vẽ: rất từ tốn chậm rãi từng nét một chính xác tới từng milimét, màu thường mỏng, nhẹ và cũng đặt đâu đúng đó như được tính toán sẵn trong đầu. Quan sát rất kỹ, nhập tâm rồi chắt lọc các phương tiện biểu đạt là bí quyết hấp dẫn của ông. Ông khiêm tốn bẩm sinh, không thích nổi tiếng và từ chối mọi đề nghị giới thiệu, ca ngợi mình. Tiếc rằng Mai Văn Hiến chưa được đánh giá đúng mức như một diện mạo quan trọng của mỹ thuật Việt Nam.

Theo SGTT