Nội dung nổi bật:

- Chính phủ Mỹ đang phải đối mặt với những thách thức xã hội mới: giáo dục đắt đỏ, lương thực thiếu thốn… trong bối cảnh nguồn tài nguyên suy giảm, kỳ vọng người dân tăng. Mỹ không thể không “ngó” sang các nước khác để xem họ giải quyết vấn đề ra sao.

(i) Tại Anh: Thành lập ngân hàng đầu tư xã hội đầu tiên trên thế giới, với nguồn đầu tư cho xã hội cao gấp 7 lần đầu tư cho ngân hàng.

(ii) Tại Ấn: Chính phủ đóng vai trò mạnh mẽ khi thúc đẩy các nhà đầu tư tư nhân xây nhà cho cộng đồng thu nhập thấp.

(iii) Tại Úc: Đo lường hiệu quả thực sự và luôn nhắm vào mục tiêu đã đặt ra.

Tổng hợp từ bài viết của GovLab tổ chức cố vấn trực thuộc công ty Deloitte Consulting hợp tác chặt chẽ với các nhà quản lý cấp cao của Hoa Kỳ để tìm kiếm những cách thức sáng tạo, thực tiễn mà chính phủ có thể áp dụng để thay đổi cách thức triển khai các dịch vụ cho xã hội.

Hiện tất cả các cấp chính quyền Hoa Kỳ đang phải đối mặt với làn sóng mới của những thách thức như giáo dục đắt đỏ, lương thực thiếu thốn, tăng trưởng trì trệ… Mọi thứ lại càng trở nên khó khăn hơn trong bối cảnh nguồn tài nguyên suy giảm, kỳ vọng người dân tăng… 

Cụ thể, Mỹ đang gặp phải ba thách thức lớn: (i) thiếu vốn ban đầu cho các tổ chức đang mong muốn giải quyết tệ nạn xã hội, (ii) thiếu cơ sở hạ tầng cũng như quy định, thước đo tác động tiêu chuẩn hóa rõ ràng, (iii) các chương trình hiện có không đạt được hiệu quả như dự định.

Bản chất mỗi thách thức khác nhau, nhưng chính phủ Mỹ vẫn giải quyết theo cách truyền thống khi đưa ra các đòn bẩy, điều chỉnh và thực thi thuế hay trợ cấp, cung cấp dịch vụ trực tiếp hoặc thuê các tổ chức khác để thực hiện.

Hiện nước này đã đưa ra nhiều chương trình đi đúng hướng (như White House’s National Impact Initiative, Social Innovation Fund, và Small Business Administration’s Small Business Investment Company) nhưng vẫn không thể không “ngó” sang các nước khác để xem họ giải quyết vấn đề ra sao.

Khuyến khích đầu tư tư nhân lâu dài như Anh

Tháng 4 năm 2012, chính phủ Anh thành lập ngân hàng đầu tư xã hội đầu tiên trên thế giới mang tên Big Society Capital (BSC). Ngân hàng đã vốn hóa 600 triệu Bảng Anh (950 triệu USD) từ tài sản ngân hàng vô thừa nhận và đóng góp của bốn ngân hàng bán lẻ lớn của nước này, đặt sứ mệnh là “trụ cột trong việc phát triển thị trường đầu tư xã hội ổn định tại Anh, thông qua đầu tư vào các tổ chức tài chính trung gian,nâng cao năng lực hỗ trợ để các tổ chức xã hội tiếp cận với nguồn tài chính mới, phù hợp và xứng đáng để giúp ích rộng rãi hơn cho cộng đồng.”

BSC lên kế hoạch đầu tư vào mảng xã hội nhiều gấp 7 lần so với mảng ngân hàng. Trong 9 tháng hoạt động vừa qua, tổng chi phí đầu tư của BSC lên tới 56 triệu Bảng Anh (90 triệu USD) và còn duy trì ở mức 75- 100 triệu Bảng trong suốt năm 2013.

Ấn Độ xây nhà cho cộng đồng thu nhập thấp

Tại Ấn Độ, có khoảng 15 triệu hộ gia đình thu nhập 160 – 400 USD/tháng phải thuê phòng trong những ngôi nhà nhỏ bé, chật chội, bẩn thỉu. Bản thân họ đủ khả năng để mua một căn hộ nhỏ tại ngoại ô với giá thị trường như mong muốn nhưng những lô nhà này lại không được xây dựng, bản thân họ cũng không có tài sản thế chấp.

Năm 2006, một nhóm đồng nghiệp đã tìm cách giải quyết vấn đề này. Dưới sự hỗ trợ của các tổ chức đa quốc gia, họ bắt tay với các nhà đầu tư, chuyên gia tài chính và quan chức chính phủ để phát triển và thử nghiệm mô hình kinh doanh mới. Đến nay, họ đã thành công khi huy động được 150 nhà đầu tư xây dựng trên 80.000 căn hộ với khoản vốn 5.000 USD – 16.000 USD trong 5 năm vừa qua.

Vậy chính phủ Ấn Độ đã đóng vai trò ra sao trong việc hỗ trợ đầu tư tư nhân, đem lại nơi cư trú cho công dân thu nhập thấp?

- Ủy nhiệm, ra lệnh cho các nhà đầu tư xây nhà cho người thu nhập thấp.

- Trợ cấp, tạo môi trường thuận lợi để nhà đầu tư tích cực xây nhà.

- Đề xuất cấp quốc gia dành đất nhà nước cho người thu nhập thấp.

- Cung cấp tái huy động vốn chi phí thấp hơn, trợ cấp giảm thuế tem (stamp duty) và lệ phí đăng ký nhằm tăng khả năng chi trả cho người mua thu nhập thấp.

- Thiết lập tiêu chuẩn sao cho tạo được lợi nhuận cho thị trường.

Úc và biện pháp “phát triển chương trình mới, đặt lại mục tiêu cũ, tối đa hóa tác động”

Chính phủ Úc đưa ra một loạt báo cáo để kiểm tra mức độ tác động của các chương trình đã đặt ra. Họ phát hiện ra một điểm quan trọng: các biện pháp thường được triển khai mà không hề chú ý tới nhu cầu của nhóm dân số mục tiêu.

Từ đó, chính phủ sẽ tập trung hơn vào việc đạt được tầm ảnh hưởng đã đặt ra. Để làm được vậy, họ có thể gắn kết với cộng đồng để xác định nhu cầu cụ thể.

Đề án khả năng thanh toán nhà cho thuê quốc gia (National Rental Affordability Scheme (NRAS)) của Úc đưa ra vào năm 2008 có tác dụng giải quyết vấn đề thiếu hụt nhà cho thuê giá rẻ. Thông thường, các chương trình tương tự chỉ có thể theo dõi số lượng những ngôi nhà đã có, nhưng NRAS đã thực hiện cách khác. Bằng cách nhìn vào số lượng những ngôi nhà đã có người ở, chính phủ có thể đánh giá liệu các cá nhân thu nhập thấp và trung bình có thật sự mua nổi nhà hay không. Từ đó, chính phủ Úc có thể đo lường tác động thực sự của chương trình và điều chỉnh khi cần.

Tựu chung, các ví dụ trên chứng minh lợi ích của việc khuyến khích đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng cho các doanh nghiệp xã hội, phát triển chương trình mới cũng như đặt lại mục tiêu đối với nền kinh tế tác động. Chính phủ Mỹ có thể tiếp thu bài học để đẩy nhanh sự phát triển của kinh tế tác động trong nước.

Thùy An