Dựng một khu định cư của con người trên hành tinh đỏ, đó là ý tưởng của quỹ Hà Lan Mars One. Dự án này được khởi động từ năm 2012, tháng 2/2015, danh sách 100 ứng viên xuất sắc nhất đã được công bố.

Trong lúc giới chuyên môn vẫn còn bàn cãi về tính khả thi của dự án thì tháng 3/2015, một thành viên trong top 100 đã lên tiếng cảnh báo, dự án này không khác gì một vụ lừa đảo núp bóng khoa học. Để làm rõ thực hư, PV đã tìm hiểu kỹ về dự án, người quản lý cũng như các ứng viên. Và một trong những nguồn tin mà PV tiếp cận được là Quốc Anh, người Việt Nam duy nhất lọt vào danh sách top 100 của Mars One.

Nghịch lý 68 ngày hay cả đời?

Mars One gây chú ý vì kế hoạch đưa người định cư lên sao Hỏa rất “hoành tráng” vào năm 2024. Trong thông báo tuyển người, công ty Mars One nói rõ, các chuyến đi thôn tính sao Hỏa sẽ diễn ra một chiều, tức là những người tình nguyện sẽ chuyển cư tới hành tinh đỏ và sống ở đây cho tới khi chết. Thứ nhất là bởi chi phí cho chuyến đi rất đắt đỏ, thứ hai vì mục đích của dự án là biến sao Hỏa thành nơi định cư của loài người trong tương lai.

Theo thông tin từ Mars One đưa ra, cuối tháng Hai vừa qua, 100 ứng viên sáng giá đã được lựa chọn, tuyển từ 1.058 ứng viên của vòng 2 trên tổng số 200.000 đơn ứng tuyển, đến từ 140 quốc gia trên thế giới. Các ứng viên được lựa chọn dựa trên tiêu chí có tinh thần không khuất phục, khả năng phán đoán tốt, không có tiền sử bệnh tật hay nghiện ma túy và có thể nói tiếng Anh trôi chảy nhưng không có bất cứ yêu cầu chuyên môn nào trong tiêu chí.

Tiếp đến, chi phí cho dự án là 6 tỉ USD. Con số này thấp hơn nhiều so với ước tính chi phí để thực hiện chuyến bay có người lái của cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) lên sao Hỏa, dự kiến chi phí từ 80 – 100 tỉ USD. Trong khi đó, Mars One công khai thừa nhận, họ không phải là một công ty hàng không, không gian nên sẽ không sản xuất linh kiện phần cứng cho nhiệm vụ lên sao Hỏa. Toàn bộ các linh kiện sẽ được phát triển bởi các nhà cung cấp thuộc bên thứ ba và được lắp ráp với nhau tại các cơ sở uy tín về hàng không, không gian.

Thêm nữa, Mars One nhấn mạnh, họ hiện đã trở thành một tổ chức phi lợi nhuận. Công ty này hy vọng có thể tài trợ cho sứ mệnh đưa người định cư trên sao Hỏa thông qua những khoản tiền quyên tặng của các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân cũng như bằng cách tiến hành một “sự kiện truyền thông” kiểu chương trình truyền hình thực tế về quá trình tuyển chọn cũng như đào tạo các phi hành gia tình nguyện của họ. Câu hỏi đặt ra là họ có thể kiếm được 6 tỉ USD từ những hoạt động đó không?

Ngoài ra, trong thời gian sinh sống trên sao Hỏa, các ứng viên sẽ phải sống trong môi trường hoàn toàn xa lạ. Làm sao duy trì cuộc sống cho các cư dân tương lai của sao Hỏa khi mà hành tinh này nằm cách Trái đất 250 triệu km, nhiệt độ trung bình trên bề mặt là – 63oC?

Trong khi đó, vào cuối năm 2014, các nhà nghiên cứu tại viện Công nghệ Massachusetts (MIT) vừa công bố kết quả nghiên cứu về tính khả thi của tham vọng định cư trên sao Hỏa. Theo ước tính, với trình độ công nghệ hiện tại, con người chỉ có thể tồn tại tối đa là 68 ngày trên sao Hỏa do lượng oxy chỉ có thể duy trì được trong vòng 2 tháng.

Nhóm nghiên cứu kết luận rằng: “Phi hành đoàn thuộc sứ mạng đầu tiên sẽ tử vong sau 68 ngày trên sao Hỏa”.

Ý kiến người trong cuộc

Để đáp lại bản nghiên cứu của MIT, Tổng giám đốc điều hành dự án Bas Lansdorp cho rằng, các nhà khoa học ở MIT đã sử dụng những dữ liệu chưa hoàn chỉnh và cho biết thêm, công nghệ để chinh phục sao Hỏa đã gần hoàn tất. Mặt khác, Joseph Roche, giảng viên tại trường cao đẳng Trinity, có bằng tiến sỹ về vật lý và vật lý thiên thể, là một trong 100 người lọt vào vòng chung kết để trở thành phi hành gia lên sao Hỏa nói rằng, dự án này có rất nhiều thông tin sai và khiếm khuyết. Trước tiên, dù Mars One tuyên bố, dự án thu hút tới hơn 200.000 người tham gia, con số chính xác chỉ là 2.761 người.

Tổng giám đốc điều hành dự án Bas Lansdorp nói về nghi án lừa đảo của Mars One.

Vấn đề tài chính cũng được tiến sỹ Roche đề cập đến. Những người lọt vào vòng chung kết được khuyến khích quyên tiền cho dự án hoặc mua các sản phẩm liên quan đến dự án để được điểm thưởng. Số điểm này sẽ được cộng trực tiếp vào điểm xếp hạng. Điều đó có nghĩa là ứng viên nào càng chi nhiều tiền, khả năng trở thành phi hành gia càng cao. Tiến sỹ Roche cũng tiết lộ một chi tiết trong tài liệu mang tựa đề “những mẹo nhỏ dành cho ứng cử viên” mà Mars One phân phối hồi tháng Hai. Trong tài liệu này có viết: “Chúng tôi đề nghị bạn chuyển 75% lợi nhuận (từ việc trả lời phỏng vấn và xuất hiện trên truyền hình) cho Mars One”.

Về phần mình, Mars One cũng tuyên bố công ty không chạy theo tiền bạc và “có nhiều ứng cử viên đã lọt vào vòng chung kết, dù chưa từng đóng góp bất kỳ món tiền nào ngoài phí tham gia chương trình. Không ít người đã đóng góp rất nhiều tiền, nhưng cuối cùng không được lựa chọn cho vòng tiếp theo”.

Ngay sau khi nắm được những thông tin này, PV đã kết nối với Quốc Anh (tên thật là Vũ Xuân Linh), chàng trai 32 tuổi đến từ Thái Bình, là người duy nhất đại diện cho Việt Nam tham gia vào dự án “nguy hiểm” này. Theo bản giới thiệu trên dự án Mars One, Vũ Xuân Linh là một nhà phát triển phần mềm và một nhà kinh doanh rất yêu thích việc khám phá các vùng đất mới. Quốc Anh tỏ ra là một người thân thiện với báo giới khi ngay lập tức nhận lời phỏng vấn. Tuy nhiên, anh cho biết, có thói quen trả lời các câu hỏi qua email.

Quốc Anh là người Việt Nam duy nhất lọt vào danh sách 100 người của vòng chung kết tuyển lựa phi hành gia lên sao hỏa.

Với những câu hỏi PV đặt ra, liên quan đến chi phí tham gia dự án, trình tự xét tuyển cũng như lịch trình tiếp theo của các ứng viên, Quốc Anh từ chối trả lời với lý do “đã trả lời các báo khác”. Tuy nhiên, khi kiểm tra lại, PV không tìm thấy bất cứ dữ liệu nào liên quan đến những vấn đề nêu trên. Trong 9 câu hỏi PV gửi cho Quốc Anh, ứng viên của Mars One chỉ chọn trả lời 1 câu hỏi. Nội dung như sau: “Dưới góc độ là một ứng viên, anh đánh giá tính khả thi của Dự án ở mức mấy trên thang điểm 0-10 (0 là hoàn toàn không khả thi)? Anh hãy lý giải cho số điểm của mình”. Trả lời: “Dự án này là nỗ lực của một tổ chức phi lợi nhuận thành lập bởi một nhóm doanh nhân, nhà khoa học và những người ham mê vũ trụ, số tiền 6 tỉ USD dự toán là một số tiền khổng lồ với bất kỳ người nào, thậm chí tập đoàn nào. Nên không khả thi nhiều nhất là ở khả năng gây quỹ của toàn tổ chức Mars One. Nếu cho đánh giá mức độ, tại thời điểm bắt đầu này, tất cả mới bắt đầu từ con số 1 hay thậm chí là 0. Và, những người tham gia không e ngại điều gì với đánh giá đó cả”.

PV tiếp tục đề nghị Quốc Anh trả lời những câu hỏi còn lại và nhấn mạnh về thông tin tiến sỹ Roche cho rằng, dự án Mars One là một vụ lừa đảo. Tuy nhiên, những câu hỏi này không được hồi đáp.

PV tiếp tục hối thúc Quốc Anh nhưng tất cả rơi vào im lặng. Tính đến thời điểm PV viết bài là vừa tròn 1 tuần bài phỏng vấn đi vào ngõ cụt. Nhưng, những tranh luận về dự án vẫn tiếp tục diễn ra và nghi vấn lừa đảo trong dự án trên vẫn chưa được dập tắt.

Trên thực tế, trước khi những lùm xùm về tài chính của Mars One bị lộ thì đây vẫn là một dự án được ủng hộ. Người ta thích Mars One không phải vì trông chờ vào việc thôn tính sao Hỏa mà vì ở đó, người lớn được mơ một giấc mơ con trẻ: Được làm phi hành gia, được bay vào vũ trụ và đến ở một hành tinh xa xôi. Tuy nhiên, nếu giấc mơ đó bị lợi dụng vì mục đích kinh tế thì đó sẽ trở thành cơn ác mộng của giới khoa học.

Thanh Xuân