Ông Benigno Aquino hôm 12/6 đã kêu gọi người dân cảnh giác và phải có ý thức bảo vệ quyền tự do và dân chủ khi tổng thống tân cử chuẩn bị nhậm chức.

Tổng thống sắp mãn nhiệm của Philippines Benigno Aquino hôm 12/6 đã kêu gọi người dân cảnh giác và phải có ý thức bảo vệ quyền tự do và dân chủ khi tổng thống tân cử chuẩn bị nhậm chức.

Trong bài diễn văn đánh dấu năm thứ 118 tuyên bố độc lập của Philippines từ Tây Ban Nha, Tổng thống Aquino đã cảnh báo rằng Tổng thống đắc cử Rodrigo Duterte có thể đi theo con đường độc tài giống nhà độc tài đã chết Ferdinand Marcos, người từng cai trị Philippines 20 năm.

Tổng thống Aquino (phải) so sánh ông Duterte với Adolf Hitler của Đức Quốc xã.

Ông Aquino nói ông Marcos đã tước đi quyền tự do của người dân Philippines và cảnh báo rằng “nếu chúng ta không cảnh giác, điều này sẽ lại xảy ra.”

Cảnh báo trên được đưa ra sau khi Tổng thống vừa đắc cử Duterte hứa sẽ giết chết hàng ngàn tội phạm hình sự và sẽ thưởng cho cảnh sát và người dân nào giết được những kẻ buôn lậu ma túy.

Ông cũng ủng hộ việc sát hại các nhà báo đã bị sát hại vì tham nhũng và cảnh báo các nhà báo khác có thể bị ám sát “nếu họ là đồ chó đẻ”.

Philippines là một trong những nơi nguy hiểm nhất cho các nhà báo tác nghiệp, với gần 200 phóng viên bị giết trong hai thập niên qua.

Ông Duterte, 71 tuổi, đã phục vụ trong cương vị Thị trưởng Davao trong hai thập niên. Ông đắc cử trong cuộc bầu cử Tổng Thống hồi tháng trước, với những phát biểu ồn ào, dùng ngôn từ thô tục, hứa hẹn sẽ xoá bỏ tội ác và tệ tham nhũng, kể cả giết những kẻ phạm tội hình. Ông Duterte sẽ nhậm chức vào ngày 30 tháng này.

Các nhóm nhân quyền tố cáo ông đã dùng các đội hành quyết giết chết hơn 1.100 người trong thời gian ông làm thị trưởng Davao.

Ông Duterte thường được so sánh với tỷ phú bất động sản Mỹ Donald Trump, ứng viên đảng Cộng hòa tranh chức Tổng Thống Mỹ. Tổng thống Aquino so sánh ông Duterte với Adolf Hitler của Đức Quốc xã.

Những quan điểm của ông Duterte về vấn đề tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông cũng đi ngược lại với các chủ trương và nỗ lực trước đó của chính phủ Aquino, người thúc đẩy việc kiện Trung Quốc lên tòa Trọng tài quốc tế.

Ông Duterter chủ trương giải quyết tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông với Trung Quốc thông qua đàm phán song phương thay vì theo đuổi biện pháp quốc tế hóa của ông Aquino.

Việc tham gia đàm phán song phương với Trung Quốc về Biển Đông được giới phân tích nhận định là tối kiến bởi với cơ chế “đàm phán song phương trực tiếp giữa các nước tranh chấp”, Bắc Kinh sẽ dễ dàng ép buộc, cưỡng bức các nước khác phải thừa nhận vùng tranh chấp, thực thể đang tranh chấp “thuộc chủ quyền Trung Quốc”.

Ngày 7/6, cựu Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario và một chuyên gia an ninh của Mỹ Tổng thống đắc cử của Philippines Rodrigo Duterte đã khuyên tân tổng thống không nên tiến hành các cuộc đàm phán song phương mà không kèm theo điều kiện với Trung Quốc để nỗ lực giải quyết tranh chấp ở Biển Đông.

Theo ông Rosario, Philippines cần chờ đợi phán quyết từ tòa án trước khi bắt đầu đàm phán với Trung Quốc, vì nếu không, các thẩm phán sẽ suy xét kỹ về những điều nước này đã làm.

Ernest Bower, người đứng đầu chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu các vấn đề Chiến lược và Quốc tế Mỹ (CSIS), cũng khuyến cáo Chính phủ Philippines cảnh giác với các cuộc đàm phán song phương vô điều kiện.

Nếu như Philippines tìm thấy một biện pháp cùng Trung Quốc tiến về phía trước, trong đó bao gồm việc Trung Quốc cam kết từ bỏ tuyên bố về ‘đường chín đoạn’, đồng thời cam kết về Bộ Quy tắc ứng xử (COC) có tính ràng buộc về pháp lý ở Biển Đông, thì lúc đó mới nên đi xa hơn.

Nếu không có những điều kiện đó thì theo ông Bower, Philippines sẽ đánh mất sự tôn trọng của các đối tác trong ASEAN, và chắc chắn sẽ khiến Mỹ hết sức thất vọng.

Hoàng Hải