[Bài viết đăng trên báo Sức Khỏe & Đời Sống số 843 ngày 27.02.2015]

Việc rèn luyện cơ thể và tham gia các hoạt động thể dục thể thao là một thói quen cần thiết giúp chúng ta luôn trẻ khỏe và có một cuộc sống lành mạnh hơn. Tuy nhiên, có vài lý do khiến nhiều người còn e ngại vận động và chơi thể thao, mà một trong những lý do đó chính là nguy cơ chấn thương. Chấn thương không chỉ khiến bạn khó chịu hoặc bất tiện, mà chúng còn gây khó khăn hoặc làm gián đoạn công việc, quá trình tập luyện cũng như mọi sinh hoạt hàng ngày của bạn.

Nhiều nghiên cứu khoa học đã cho thấy một vài các biện pháp như chườm đá lạnh, mát-xa, nghỉ ngơi hay một số bài tập vận động nhẹ đều phát huy hiệu quả nhất định trong việc hồi phục, tùy vào từng loại chấn thương cụ thể. Tuy nhiên, dù bạn mắc phải loại chấn thương nào chăng nữa, một trong những yếu tố quan trọng nhất giúp cho quá trình hồi phục được diễn ra trọn vẹn chính là thời gian.

Vậy thì có cách nào giúp chúng ta rút ngắn được khoảng thời gian chờ đợi mệt mỏi này một cách tối đa để nhanh chóng hồi phục, sớm trở lại nhịp sống bình thường cũng như lấy lại phong độ?

Hiển nhiên là có. Cơ thể chúng ta được hình thành với kết cấu tinh vi từ trong ra ngoài; trong đó, dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi mọi loại chấn thương thể chất cũng như tinh thần. Nếu cơ thể của bạn được cung cấp những loại thực phẩm cũng như dưỡng chất phù hợp, bạn hoàn toàn có thể rút ngắn được thời gian hồi phục chấn thương cũng như nhiều loại bệnh tật khác.

.

Tác hại của chế độ dinh dưỡng không phù hợp trong quá trình phục hồi chấn thương

Nhiều nghiên cứu đã cho thấy, sự thiếu dinh dưỡng hoặc dinh dưỡng không đúng cách không chỉ có hại cho sức khỏe nói chung, mà còn làm giảm khả năng tự hồi phục của cơ thể, khiến cho chấn thương và bệnh tật kéo dài lâu hơn.

Việc ăn uống quá thiếu chất hoặc quá thừa mứa đều không có lợi cho sức khỏe con người. Mỗi khi nghe đến cụm từ “thiếu dinh dưỡng,” nhiều người trong chúng ta chỉ liên tưởng đến hình ảnh về các quốc gia nghèo đói với những đứa trẻ thiếu ăn gầy trơ xương. Đây là một quan niệm cần phải điều chỉnh, bởi lẽ trong thực tế, ngay cả những người bình thường đang sống sung túc cũng vẫn có thể thiếu dinh dưỡng, đặc biệt với những ai có thói quen vận động hoặc chơi thể thao. Ngay cả nhiều người tập luyện thể dục thể thao thường xuyên cũng không biết là mình đang ăn uống kém hiệu quả, không đủ cung cấp chất dinh dưỡng cho các hoạt động thể lực và vô tình làm trì hoãn thời gian hồi phục chấn thương. Tình trạng này có thể có các nguyên nhân như sau:

Thứ nhất, nếu bạn có thói quen chạy bộ hoặc luyện tập thể thao đến hai lần trong một ngày, cơ thể của bạn sẽ gặp khó khăn trong việc bù đắp lượng chất dinh dưỡng đã mất trong lần luyện tập đầu để cung cấp cho lần luyện tập tiếp theo, dẫn đến thiếu hụt chất dinh dưỡng, thậm chí mệt mỏi hoặc kiệt sức. Điều này khiến cho cơ thể của bạn thường xuyên trong tình trạng thiếu chất mà không hay biết.

Thứ hai, chế độ dinh dưỡng hiệu quả còn phụ thuộc vào loại thực phẩm mà bạn tiêu thụ, giá trị dinh dưỡng của chúng cũng như khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của từng người. Kể cả khi bạn đã hấp thụ đủ lượng calorie cần thiết (thậm chí là dư thừa calorie gây tăng cân) để cung cấp cho các hoạt động thể chất, làm việc và sinh hoạt hàng ngày, vẫn có nguy cơ rằng lượng calorie bạn hấp thụ không có đủ dưỡng chất để đáp ứng nhu cầu của cơ thể bạn. Lần nữa, bạn vẫn rơi vào tình trạng thiếu dinh dưỡng và khó hồi phục chấn thương dù đã ăn rất nhiều.

Cơ thể chúng ta là một cỗ máy diệu kỳ, có khả năng hoạt động tốt kể cả khi không được cung cấp đủ nguyên liệu cũng như chất dinh dưỡng. Đây là nguyên nhân chính vì sao nhiều người trong chúng ta có thể sống, làm việc và vận động bình thường trong tình trạng thiếu dinh dưỡng mà không hề hay biết. Chỉ đến khi chúng ta mắc bệnh hoặc chấn thương, tình trạng thiếu dinh dưỡng hoặc chế độ ăn uống không phù hợp mới gây hậu quả, khiến cho thời gian hồi phục của cơ thể chúng ta kéo dài, làm gián đoạn nhiều hoạt động của cuộc sống.

Những loại thực phẩm giúp đẩy nhanh quá trình hồi phục của cơ thể

Nếu bạn là một người đam mê luyện tập thể dục thể thao và thường xuyên đối mặt với rủi ro chấn thương, những loại thực phẩm sau sẽ giúp bạn tăng cường thể lực, mau hồi phục chấn thương và nhanh chóng lấy lại được phong độ. Kể cả khi bạn chỉ là một người bình thường không thường bị đau nhức hay chấn thương, những loại thực phẩm này vẫn tốt cho cơ thể bạn, giúp bạn tăng cường sức khỏe, giá trị dinh dưỡng và giảm thiểu nguy cơ bệnh tật.

Thực phẩm giàu Vitamin C

*Ví dụ: Các loại trái cây thuộc chi cam chanh (cam, quýt, bưởi, chanh,…), các loại dâu và quả mọng, trái kiwi, hạt tiêu, bông cải xanh,…

Vitamin C là một loại chất dinh dưỡng tan được trong nước mà cơ thể chúng ta không có khả năng tự sản xuất. Chúng ta cần phải bổ sung Vitamin C cho cơ thể thông qua chế độ ăn uống hàng ngày. Vitamin C đóng vai trò quan trọng trong mọi quá trình hồi phục và liền sẹo của cơ thể bởi nó giúp tăng cường chất đạm cho da, gân, dây chằng và các mạch máu. Ngoài ra, Vitamin C còn có tác dụng duy trì và củng cố độ vững chắc của sụn và các mô xương, do vậy mà nó là một chất dinh dưỡng vô cùng cần thiết đối với vận động viên và những người thường xuyên luyện tập thể dục thể thao.

Thực phẩm giàu Vitamin A

*Ví dụ: cà rốt, khoai lang, bí đỏ và cải bó xôi.

Vitamin A có tác dụng tăng cường quá trình sản sinh bạch cầu trong cơ thể. Bạch cầu được mệnh danh là “những người gác đền của cơ thể”, có nhiệm vụ ngăn chặn sự tấn công của các loại virus, vi khuẩn và bệnh truyền nhiễm. Kể cả khi bạn không thường xuyên bị bệnh tật hay có vết thương hở, cơ thể của bạn vẫn cần phải liên tục sản xuất ra bạch cầu để duy trì sức đề kháng và đảm bảo sức khỏe cho các hoạt động hàng ngày.

Thực phẩm giàu axít béo Omega-3

*Ví dụ: cá hồi, hạt cây lanh, quả óc chó

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh axít béo omega-3 có khả năng giảm đau và chống viêm nhiễm hiệu quả. Hầu hết các công trình nghiên cứu này được thực hiện trên những đối tượng nghiên cứu bị viêm khớp, thấp khớp trong tình trạng viêm nhiễm cao. Kết quả nghiên cứu cho thấy omega-3 tinh chất có tác dụng thần kỳ trong việc giảm thiểu nguy cơ viêm nhiễm hoặc sưng tấy trong chấn thương hay các hoạt động thể lực hàng ngày. Điều này có tác dụng giảm đau khi bị chấn thương và đẩy nhanh tốc độ hồi phục.

Thực phẩm giàu kẽm

*Ví dụ: con hàu, các loại đậu, hạt và thịt gà.

Mọi mô tế bào trên cơ thể chúng ta đều có chứa kẽm. Do vậy, kẽm đóng vai trò quan trọng trong quá trình liền da và hồi phục chấn thương. Kẽm giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ chất đạm và chất béo nhằm thúc đẩy quá trình bù đắp các mô bị tổn thương. Giống như Vitamin A, kẽm cũng có tác dụng tăng cường sức đề kháng và bảo vệ cơ thể chúng ta khỏi sự tấn công của virus và các bệnh truyền nhiễm.

Thực phẩm giàu chất đạm

*Ví dụ: thịt bò, thịt gà và trứng.

Chất đạm (hay còn gọi là protein) cung cấp năng lượng cho cơ thể người và là một chất dinh dưỡng không thể thiếu đối với sự sống. Đặc biệt khi bị chấn thương, cơ thể chúng ta cần được bổ sung chất đạm nhiều hơn bao giờ hết. Nhiều quá trình chuyển hóa diễn ra trong cơ thể khi chúng ta bị chấn thương đòi hỏi sự hiện diện của chất đạm. Quá trình phục hồi có diễn ra nhanh chóng và trọn vẹn được hay không tùy thuộc vào số lượng lẫn chất lượng protein được hấp thụ vào cơ thể. Do vậy, một chế độ dinh dưỡng giàu đạm là cần thiết đối với bất kỳ ai luyện tập thể dục thể thao với cường độ cao. Những người đang bị chấn thương có thể chuyển từ chế độ ăn nhiều carbohydrate sang chế độ ăn nhiều đạm để giúp chấn thương mau lành.

Dù bạn đam mê thể dục thể thao, hay bạn là một vận động viên, hay chỉ đơn giản là một người bình thường thích vận động, nguy cơ chấn thương vẫn luôn ít nhiều hiện diện và là một điều chẳng ai muốn. Nếu chấn thương xảy ra, bên cạnh những biện pháp chữa trị khác như băng bó và nghỉ ngơi, thì một chế độ ăn uống hợp lý với đầy đủ những dưỡng chất như trên sẽ giúp chúng ta bảo vệ cơ thể, nhanh chóng hồi phục chấn thương và lấy lại nhịp sống bình thường trong thời gian sớm nhất có thể.

.

~PHAN NGUYỄN KHÁNH ĐAN
(tổng hợp từ Internet)