Thăng Long – Hà Nội là nơi hội tụ tài khéo trăm vùng, phường của trăm sông đã dồn về biển cả. Sản phẩm của nghề thủ công truyền thống có tính nghệ thuật cao, trong đó hàm chứa những nét đặc sắc của văn hóa dân tộc đồng thời thể hiện những sắc thái riêng, đặc tính riêng của mỗi làng nghề.

Trải qua nghìn thời gian, nhiều làng nghề, phố nghề, ngành nghề thủ công truyền thống đã mai một, mất dần theo thời gian, trong đó có nghề làm giấy sắc phong (Nghĩa Đô), nghề làm giấy dó (Bưởi), tranh Hàng Trống, tranh Kim Hoàng vốn nổi tiếng một thời trên đất kinh kỳ. Và để bảo tồn, lưu giữ những nét đẹp ấy không phải là việc làm đơn giản.

Giấy dó, giấy sắc phong vốn là sản phẩm đặc trưng một thời của người “Kẻ Chợ”. Làng nghề

giấy dó, giấy sắc phong truyền thống ở Bưởi và Nghĩa Đô đã cung cấp đầy đủ nhu cầu các loại sản phẩm giấy cho xã hội trong suốt cả một thời gian dài của lịch sử. Bây giờ tới Nghĩa Đô, dấu tích nghề giấy sắc còn lại chẳng là bao, ngoài tảng đá để nghè giấy, cối giã bìa, tàu seo làm bằng xi măng…. Những thợ giỏi hầu hết qua đời. Trước đây, đã có thời gian nhiều tổ chức nước ngoài như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc đề nghị các cụ dòng họ Lại bán bản quyền nghề làm giấy sắc nhưng vì lòng tự tôn dân tộc, vì trách nhiệm với dòng họ, các cụ không đồng ý. Năm 2006, Bộ Văn hóa thông tin xếp hạng nghề làm giấy của dòng họ Lại chi Nghĩa Đô là di tích Văn hóa cấp quốc gia, chính vì thế mà các cụ trong ban liên lạc dòng họ càng quyết tâm khôi phục nghề truyền thống, dù chẳng dễ dàng gì. Những năm trước, ông Lại Phú Bàn là một trong hai người còn lại của dòng họ Lại đất Nghĩa Đô nắm được những bí quyết này. Sau khi ông mất, nghề tổ tiên được truyền cho cô con gái Lại Thu Hà. Hiện giờ, thi thoảng các nơi bị hỏng, mất sắc phong thường tìm đến nhờ chị phục chế. Theo chị, nghề cha ông thì muốn bảo tồn, nhưng truyền nghề cho ai lại là vấn đề khác. Bởi sống được bằng nghề là một điều quá xa vời, trong khi người nước ngoài lại đưa ra một cái giá quá hấp dẫn, nếu truyền nghề không đúng người, sẽ đánh mất tinh hoa của cha ông mình.

Với nghề làm giấy dó Yên Thái (Bưởi), làng nghề đã mất từ lâu, đau lòng và trăn trở trước nguy cơ nghề cổ bị thất truyền, ông Nguyễn Thế Đoán (hậu duệ của dòng họ làm giấy dó lụa) vẫn tiếc cái thời nhà nhà làm giấy, phường Yên Thái tấp nập người lại qua, sáng tinh sương đã nghe thấy tiếng chày nện dó. Những năm qua, ông âm thầm tất bật chuẩn bị đồ nghề cho mẻ giấy dó hồi sinh. Căn nhà nhỏ 52m2 của gia đình ông nằm sâu trong ngõ vốn đã nhỏ cho 11 người sống thì nay lại thêm bộn bề với nào cối, nào chày, nào liềm, nào khuôn seo, thép can giấy, phên, sọt, rá, phanh. Căn bếp nhỏ cũng hẹp lại bởi những bó cãnh phơi khô. Để có được những thứ đồ nghề ấy, ông phải đi dò hỏi từng nhà trong làng để mua lại. Riêng cây cãnh, ông phải tất bật ngược xuôi để tìm mua. Để sản xuất ra một tờ giấy dó lụa, tính ra chi phí cũng đến cả hơn chục nghìn đồng, đắt gấp mấy lần loại giấy dó thông thường. Nhưng theo ông, ông làm không phải vì tiền, cái quan trọng là làm sao để thế hệ trẻ hiểu thế nào về “nghề giấy làng Bưởi”, để tạo dựng cho con cháu niềm đam mê với nghề và để người Hà Nội còn nhớ về một nghề xưa tinh túy……..

Theo KTDT